The Project Gutenberg EBook of Konstruestro Solness, by Henrik Ibsen
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: Konstruestro Solness
Author: Henrik Ibsen
Translator: Odd Tangerud
Release Date: November 18, 2006 [EBook #19858]
Language: Esperanto
Character set encoding: ASCII
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK KONSTRUESTRO SOLNESS ***
Produced by Andrew Sly
HENRIK IBSEN
KONSTRUESTRO SOLNESS
(Byggmester Solness)
(1892)
Tradukita de Odd Tangerud
1997
Eldonejo: Jec Scandinavia a/s
Postboks 54, N - 3401 Lier
Tlf.. 32 85 50 03. Fax. 32 85 50 82
ISBN 82-91707-62-6
KONSTRUESTRO SOLNESS
ROLOJ:
KONSTRUESTRO HALVARD SOLNESS.
SINJORINO ALINE SOLNESS, lia edzino.
DOKTORO HERDAL, familia kuracisto.
KNUT BROVIK, antauxa arkitekto, nun asistanto cxe Solness.
RAGNAR BROVIK, lia filo, desegnisto.
KAJA FOSLI, lia nevino, librotenistino.
FRAUxLINO HILDE WANGEL.
KELKAJ SINJORINOJ.
HOMAMASO SUR LA STRATO.
(La agado havas lokon en la domo de _konstruestro Solness_.)
UNUA AKTO
(Simple ekipita laborcxambro cxe konstruestro Solness. Duflugila
pordo en la muro maldekstre kondukas al la antauxcxambro. Dekstre
estas la pordo al la internaj cxambroj de la domo. En la fonmuro
estas malferma pordo al la desegnejo. Antauxe maldekstre estas
pupitro kun libroj, paperoj kaj skribiloj. Kontrauxe al la pordo
estas forno. En la angulo dekstre estas sofo kun tablo kaj kelkaj
segxoj. Sur la tablo estas akvokarafo kaj glaso. Pli malgranda tablo
kaj balancsegxo kaj apogsegxo en la antauxo dekstre. Eklumigitaj
laborlampoj sur la tablo en la desegnejo, sur la tablo en la angulo
kaj sur la pupitro.)
(En la desegnejo sidas Knut Brovik kaj lia filo Ragnar okupataj pri
konstruajxoj kaj kalkuloj. Cxe la pupitro en la laborcxambro staras
Kaja Fosli skribante en la cxeflibron. Knut Brovik estas maljuna,
maldika viro kun blanka hararo kaj barbo. Li estas vestita en iom
uzita sed bone tenita nigra mantelo. Li portas okulvitrojn kaj
blankan, iom flavigxintan koltukon. Ragnar Brovik estas en la
tridekjaroj, bele vestita, helhara, kun iom klina pozo. Kaja Fosli
estas maldika, juna knabino de iom pli ol dudek jaroj, zorge vestita,
sed de malsaneca aspekto. Sxi havas verdan sxirmilon super la okuloj.
-- Cxiuj tri laboras iom da tempo en silento.)
KNUT BROVIK
(subite, kvazaux en timo, rektigas sin cxe la desegnotablo, suspiras
peze kaj pene dum li iras al la pordaperturo) Ne, nun mi baldaux ne
plu eltenos!
KAJA
(iras al li) Cxu estas pli malbone cxi-vespere, onklo?
BROVIK
Ho, sxajnas al mi, ke plimalbonigxas tagon post tago.
RAGNAR
(ekstaris kaj proksimigxas) Vi devus iri hejmen, patro. Provu iomete
dormi --
BROVIK
(senpacience) Enlitigxi, cxu? Cxu vi deziras, ke mi tute
sufokigxu!
KAJA
Sed faru almenaux etan promenadon.
RAGNAR
Jes, faru. Mi akompanos vin.
BROVIK
(impete) Mi ne foriros antaux ol li venas! Cxi-vespere mi alparolos
lin rekte -- (subpreme kolera) al li -- la cxefo.
KAJA
(en timo) Ho ne, onklo, -- nepre atendu pri tio!
RAGNAR
Jes, atendu do, patro!
BROVIK
(spiras pene) Hah, -- hah --! Mi, mi vere ne havas tempon atendi
multe pli longe.
KAJA
(auxskultante) Tsx! Jen mi auxdas lin malsupre sur la sxtuparo!
(Cxiuj tri reiras al sia laboro. Mallonga silento.)
(Konstruestro Halvard Solness envenas tra la antauxcxambra pordo.
Li estas iom agxa, sana kaj forta, kun dense tondita, krispa hararo,
malhelaj lipharoj kaj malhelaj, dikaj brovoj. Li portas grizeverdan,
butonumitan jakon kun nefleksebla kolumo kaj largxaj refaldajxoj. Sur
la kapo li havas molan, grizan feltcxapon, kaj sub la brako kelkajn
paperujojn.)
KONSTRUESTRO SOLNESS
(cxe la pordo, montras al la desegnejo kaj demandas flustre) Cxu ili
eliris?
KAJA
(mallauxte, skuante la kapon) Ne. (Sxi deprenas la okulsxirmilon.)
(Solness iras antauxen sur la planko, jxetas sian cxapelon sur
segxon, metas la ujojn sur la tablon apud la sofo, kaj denove
proksimigxas al la pupitro. _Kaja_ senhalte skribas, sed aspektas
nerve maltrankvila.)
SOLNESS
(lauxte) Kion vi tie enskribas, frauxlino Fosli?
KAJA
(ekskuigxas) Ho, estas nur io, kio --
SOLNESS
Vidigu, frauxlino. (klinas sin super sxin, pretendante rigardi en la
cxeflibron, kaj flustras) Kaja?
KAJA
(skribante; mallauxte) Jes?
SOLNESS
Kial vi cxiam deprenas tiun sxirmilon, kiam mi venas?
KAJA
(kiel antauxe) Cxar mi aspektas malbele kun gxi.
SOLNESS
(ridetas) Kaj _tion_ do ne _volas_, Kaja?
KAJA
(ekrigardas al li) Por nenio en la mondo. Ne en _viaj_ okuloj.
SOLNESS
(karesas milde sxian hararon) Kompatinda, kara, eta Kaja --
KAJA
(klinas la kapon) Tsx, -- ili povas auxdi vin!
(_Solness_ pasxadas trans la plankon dekstren, turnas sin kaj haltas
apud la pordo de la desegnejo.)
SOLNESS
Cxu iu venis por konsulti min?
RAGNAR
(ekstaras) Jes, la juna paro, kiu deziras konstruigi la vilaon
ekstere sur Lovstrand.
SOLNESS
(grumblante) Nu _ili_? _Ili_ devas atendi. Mi ankoraux ne suficxe
pripensis la planon.
RAGNAR
(pli proksime, iom hezitante) Urgxas por ili ekhavi la
desegnajxojn.
SOLNESS
(kiel antauxe) Jes, je Dio, -- tion volas ja cxiuj!
BROVIK
(ekrigardas) Cxar ili forte sopiras translogxigxi en propran domon,
ili diris.
SOLNESS
Nu ja; jes ja. _Tion_ ni ja scias! Kaj ili akceptas kion ajn.
Kontentaj pri tia aux tia logxejo. Nur ia restadejo. Sed nenia hejmo.
Ne dankon! Ke ili turnu sin al iu alia. Diru _tion_ al ili, kiam ili
revenos.
BROVIK
(pusxas la okulvitrojn supren al la frunto, kaj ekrigardas lin
surprizite) Al iu alia? Cxu vi volus fordoni tiun laboron?
SOLNESS
(senpacience) Jes, jes, jes, je diablo! Se tiel estu --. Prefere tio
ol konstrui sencele en la aero. (ekkrie) Cxar mi ja apenaux konas
tiujn homojn!
BROVIK
La homoj estas suficxe solidaj. Ragnar konas ilin. Li vizitadas la
familion. Tre solidaj homoj.
SOLNESS
Ho, solidaj, -- solidaj! Ne temas ja pri _tio_. Je Dio, -- cxu ecx ne
_vi_ komprenas min? (impete) Mi ne volas implikigxi en io kun tiuj
fremdaj homoj. Ke ili turnu sin al kiu ajn!
BROVIK
(ekstaras) Cxu _tio_ estas via sincera opinio?
SOLNESS
(moroze) Jes, estas. -- Definitive. (Li pasxadas antauxen tra
la cxambro.)
(_Brovik_ intersxangxas ekrigardon kun _Ragnar_, kiu faras avertan
geston. Poste li iras en la antauxan cxambron.)
BROVIK
Permesu al mi paroli kelkajn vortojn kun vi?
SOLNESS
Bone.
BROVIK
(al _Kaja_) Eniru _tien_ dume, vi.
KAJA
(timeme) Ho, sed onklo --
BROVIK
Faru kiel mi diras, infano. Kaj fermu la pordon post vi.
(_Kaja_ iras hezitante en la desegnejon, ekrigardas timeme kaj pete
al _Solness_, kaj fermas la pordon.)
BROVIK
(iom mallauxte) Mi ne volas, ke la infanoj sciu, kiel malbone statas
pri mi.
SOLNESS
Jes, vi vere aspektas malsane nuntempe.
BROVIK
Pri mi estas baldaux finite. La fortoj malkreskas -- de tago al tago.
SOLNESS
Sidu iomete.
BROVIK
Dankon, -- se mi rajtas?
SOLNESS
(tiras la apogsegxon pli konvena) Jen. Bonvolu. -- Nu?
BROVIK
(kun peno eksidas) Jes, estas tio pri Ragnar. Estas _tio_, kio estas
la plej premiga. Kio farigxos el li?
SOLNESS
Via filo, li kompreneble restos cxi tie cxe mi tiom longe, kiom li
deziras.
BROVIK
Estas ja gxuste _tio_, kion li ne volas. Trovas ke li ne povas -- nun
ne plu.
SOLNESS
Nu, li havas ja bonajn kondicxojn, mi opinius. Sed se li postulus
pli, mi ne estus malinklina al --
BROVIK
Ne, ne! Tute ne temas pri _tio_. (senpacience) Sed li devas iam havi
okazon labori memstare, ankaux li!
SOLNESS
(ne lin rigardante) Cxu vi opinias, ke Ragnar havas talentojn
necesajn por tio?
BROVIK
Ne, _jen_ la terurajxo -- ke mi komencis dubi pri la knabo. Cxar vi
ja neniam diris ecx -- ecx unu solan kuragxigan vorton pri li. Sed
tamen sxajnas al mi, ke nenio alia eblas. _Devas_ esti talentoj
en li.
SOLNESS
Nu, sed li ja nenion lernis -- tiel funde. Escepte desegni.
BROVIK
(rigardas lin kun kasxa malamo kaj diras rauxke:) Ankaux _vi_ ne
multe estis lerninta pri la fako, kiam vi servis cxe mi. Sed vi tamen
ekkomencis, vi. (spiras peze) Kaj progresis. Kaj superis min kaj --
kaj multajn aliajn.
SOLNESS
Jes, vidu, -- farigxis tiel por _mi_.
BROVIK
Vi pravas. Cxio farigxis por vi. Sed vi do ne havas koron por lasi
min iri tombejen -- sen vidi por kio Ragnar tauxgas. Kaj mi ankaux
dezirus vidi ilin geedzigxintaj -- antaux ol mi forpasos.
SOLNESS
(akre) Cxu estas sxi, kiu tion volas?
BROVIK
Ne tiom Kaja. Sed Ragnar priparolas tion cxiun tagon. (pete) Vi
_devas_, -- vi _devas_ helpi lin al iu memstara laboro nun! Mi
_devas_ vidi ion, kion la knabo faris. Cxu vi auxdas?
SOLNESS
(kolere) Sed, je la diablo, mi ne povas tiri mendojn por li de la
luno!
BROVIK
Gxuste nun li povas ekhavi bonan mendon. Grandan laboron.
SOLNESS
(maltrankvila, ekmire) Cxu _li_?
BROVIK
Se vi donus vian konsenton.
SOLNESS
Kia laboro estas _tiu_?
BROVIK
(iom hezite) Li povos konstrui tiun vilaon tie sur Lovstrand.
SOLNESS
Tiun! Sed gxin mi ja mem konstruos!
BROVIK
Ho, _vi_ ja ne vere emas.
SOLNESS
(ekkoleras) Ne emas! Mi! Kiu kuragxas diri tion?
BROVIK
Vi ja mem jxus diris.
SOLNESS
Ho, ne atentu kion mi tiel -- _diras_. -- Cxu ili petis al Ragnar
konstrui la vilaon?
BROVIK
Jes. Li ja konas la familion. Kaj li faris, -- nur pro amuzigxo --
faris desegnajxojn kaj kalkulon kaj la kromon --
SOLNESS
Kaj pri la desegnajxoj ili estas kontentaj? Tiuj kiuj logxos tie?
BROVIK
Jes. Se vi nur volus trarigardi ilin kaj aprobi, ili --
SOLNESS
Ili volus igi Ragnar konstrui la hejmon por si?
BROVIK
Ege placxis al ili, kion li prezentis. Sxajnis al ili ke estas io
tute nova. Jen kion ili diris.
SOLNESS
Hoho! _Nova_! Ne tia eksmoda senvalorajxo, kian _mi_ kutimas
konstrui!
BROVIK
Sxajnis al ili, ke estas io _alia_.
SOLNESS
(en subpremata kolero) Do estis pro Ragnar, ke ili venis -- dum mi
estis for!
BROVIK
Ili venis por vin saluti. Kaj demandi, cxu vi estus volema retiri
vin --
SOLNESS
(ekkoleras) Retiri min! Mi!
BROVIK
Se vi trovus, ke la desegnajxoj de Ragnar --
SOLNESS
Mi! Retiri min por via filo!
BROVIK
Retiri vin de la interkonsento, ili pensis.
SOLNESS
Ho, tio ja estas la sama. (ridas kolere) Nu, cxu tiel! Halvard
Solness, -- li nun komencu retiri sin! Doni lokon al tiuj, kiuj estas
pli junaj. Al la plej junaj, eble! Nur doni lokon! Lokon! Lokon!
BROVIK
Je Dio, estas ja loko por pli ol nur unu sola --
SOLNESS
Ho, ne estas tiel _ege_ suficxa loko cxi tie. Nu, pri _tio_ estu kiel
estu. Sed mi neniam retiros min! Neniam cedos al kiu ajn! Neniam
libervole. Neniam je mia vivo mi _tion_ faros!
BROVIK
(ekstaras pene) Mi do eliru el la vivo sen trankvilo? Sen gxojo? Sen
fido kaj kredo pri Ragnar? Sen vidi unu solan verkon de li? Cxu tion
mi faru?
SOLNESS
(duone turnas sin flanken kaj murmuras) Hm, -- ne plu demandu.
BROVIK
Jes, respondu pri _tio_. Cxu mi eliru el la vivo tute mizera?
SOLNESS
(aspekte luktas kun si mem; fine li diras per mallauxta, sed firma
vocxo) Vi iru el la vivo tiel, kiel vi laux eblecoj scias kaj
povas.
BROVIK
Do, tiel estu. (li pasxas trans la plankon)
SOLNESS
(postiras, duone malespera) Mi ja ne _povas_ alie, komprenu! Mi ja
_estas_ kia mi _estas_! Kaj _rekrei_ min mem mi ja ne povas!
BROVIK
Ne, ne, -- vi eble ne povas. (sxancelas kaj haltas apud la
sofotablo) Permesu al mi glason da akvo?
SOLNESS
Bonvolu. (versxas kaj etendas al li la glason)
BROVIK
Dankon. (trinkas kaj demetas la glason)
(_Solness_ iras kaj malfermas la pordon al la desegnejo.)
SOLNESS
Ragnar, -- vi devas akompani vian patron hejmen.
(_Ragnar_ ekstaras rapide. Li kaj _Kaja_ venas en la laborejon.)
RAGNAR
Kio estas, patro?
BROVIK
Prenu min sub la brako. Kaj ni iru.
RAGNAR
Jes bone. Vestu vin ankaux vi, Kaja.
SOLNESS
Frauxlino Fosli devas resti. Nur momenton. _Mi_ havas leteron
skribendan.
BROVIK
(rigardas al _Solness_) Bonan nokton. Dormu bone -- se vi povos.
SOLNESS
Bonan nokton.
(_Brovik_ kaj _Ragnar_ eliras tra la antauxcxambra pordo. _Kaja_ iras
al la pupitro. _Solness_ staras kun klinita kapo dekstre apud la
apogsegxo.)
KAJA
(necerta) Cxu estas letero --?
SOLNESS
(mallonge) Ne, kompreneble ne. (rigardas sxin severe) Kaja!
KAJA
(timeme, mallauxte) Jes?
SOLNESS
(montras ordone per la fingro al la planko) Venu cxi tien! Tuj!
KAJA
(hezite) Jes.
SOLNESS
(kiel antauxe) Pli proksimen!
KAJA
(obeas) Kion vi volas?
SOLNESS
(rigardas sxin momenton) Cxu estas _vi_, kiun mi devas danki por
tio cxi?
KAJA
Ne, ne, tion ne kredu!
SOLNESS
Sed edzinigxi, -- tion vi ja nun volas.
KAJA
(mallauxte) Ragnar kaj mi estas gefiancxoj kvar -- kvin jarojn, kaj
tial --
SOLNESS
Kaj vi opinias, ke tio devas havi finon. Cxu tiel estas?
KAJA
Ragnar kaj onklo diras, ke mi _devas_. Kaj tial mi ja devas cedi.
SOLNESS
(pli indulge) Kaja, cxu vi ne tamen iomete amas Ragnar?
KAJA
Mi foje multe amis Ragnar. -- Antaux ol mi venis al vi.
SOLNESS
Sed nun ne plu? Tute ne?
KAJA
(pasie, plektas la manojn antaux li) Ho, vi ja scias, ke nun mi nur
amas unu solan! Neniun alian en la tuta mondo. Neniam amos
aliulon!
SOLNESS
Jes, tiel vi parolas. Kaj tamen vi foriros de mi. Lasos min sidi sola
kun cxio!
KAJA
Sed cxu mi ne povus resti cxe vi, ecx se Ragnar --?
SOLNESS
(rifuzante) Ne, ne, tio tute ne eblas. Se Ragnar foriros, kaj
komencos labori memstare, li ja mem bezonos vin.
KAJA
(tordas la manojn) Ho, sxajnas al mi, ke mi ne _povas_ disigxi de
vi! Estas ja tute, tute neeble, mi pensas!
SOLNESS
Do zorgu, ke Ragnar forlasos tiujn stultajn ideojn. Edzinigxu al li
se vi volas -- (sxangxas tonon) persvadu lin resti en sia bona ofico
cxe mi. Tiel mi ja povas reteni ankaux _vin_, kara Kaja.
KAJA
Ho jes, kiel belege estus, se povus tiel arangxigxi!
SOLNESS
(kaptas sxin per ambaux manoj cxe la kapo kaj flustras) Cxar mi ne
_povas_ esti sen vi, komprenu. Devas havi vin cxe mi cxiun tagon.
KAJA
(nervoze ravita) Ho Dio! Ho Dio!
SOLNESS
(kisas sxian hararon) Kaja, -- Kaja!
KAJA
(genuas antaux li) Ho kiel bona vi estas al mi! Kiel nedireble
bona!
SOLNESS
(impete) Ekstaru! Ekstaru do, je diab--! Sxajnas al mi, ke iu venas!
(helpas sxin ekstari. Sxi sxancelas al la pupitro.)
(_Sinjorino Solness_ aperas cxe la pordo dekstre. Sxi aspektas magre
kaj kun cxagrenoj, kun ioma spuro de pasinta beleco. Blondaj,
pendantaj bukloj. Elegante, nigre vestita. Parolas iom malrapide kaj
per plendanta vocxo.)
SINJORINO SOLNESS
(cxe la pordo) Halvard!
SOLNESS
(turnas sin) Ho, cxu vi, kara --?
SINJORINO SOLNESS
(kun rigardo al _Kaja_) Mi venas al gxeno, mi komprenas.
SOLNESS
Tute ne. Frauxlino Fosli nur skribos ankoraux letereton.
SINJORINO SOLNESS
Jes, tion mi vidas.
SOLNESS
Kion vi do volas de mi, Aline?
SINJORINO SOLNESS
Mi nur volas diri, ke doktoro Herdal sidas en la angulcxambro. Cxu
eble ankaux vi envenos, Halvard?
SOLNESS
(rigardas sxin suspekteme) Hm, -- cxu la doktoro nepre volas paroli
kun mi?
SINJORINO SOLNESS
Ne precize nepre. Li venis al mi vizite. Kaj kompreneble li deziras
saluti vin samtempe.
SOLNESS
(ridas silente) Mi imagas tion, jes. Nu, vi do petu lin iomete
atendi.
SINJORINO SOLNESS
Kaj vi do venos al li iom poste?
SOLNESS
Eble poste, -- poste, kara. Post iom.
SINJORINO SOLNESS
(kun denova rigardo al _Kaja_) Nu, ne forgesu do, Halvard.
(retiras sin kaj fermas la pordon post si)
KAJA
(mallauxte) Ho Dio, ho Dio, -- la sinjorino certe pensas ion malbonan
pri mi!
SOLNESS
Tute ne. Almenaux ne pli ol ordinare. Sed tamen estas pli bone, ke vi
nun foriru, Kaja.
KAJA
Jes, jes, nun mi _devas_ foriri.
SOLNESS
(severe) Kaj vi metos tion alian en ordo por mi. Cxu vi auxdas?
KAJA
Ho, se vere dependus nur de _mi_ --
SOLNESS
Mi _volas_ havi tion en ordo, mi diras! Kaj jam morgaux!
KAJA
(timeme) Se ne eblas alimaniere, mi volonte rompos la fiancxecon.
SOLNESS
(ekscite) Rompi la fiancxecon! Cxu vi estas freneza! Vi volas rompi --?
KAJA
(malespere) Jes, prefere tion. Cxar mi _devas_, -- mi _devas_ resti
cxe vi! Ne _povas_ foriri de vi! Estas tiel -- tiel tute neeble!
SOLNESS
(ekflamigxas) Sed, je diablo, -- kaj Ragnar! Estas ja gxuste Ragnar
kiun mi --
KAJA
(rigardas lin per timigitaj okuloj) Cxu estas precipe pro Ragnar, ke
-- ke vi --?
SOLNESS
(regas sin) Ho ne, certe ne! Vi do nenion komprenas. (milde kaj
mallauxte) Kompreneble estas _vi_, kiun mi deziras havi. Unue vi,
Kaja. Sed gxuste tial vi devas persvadi ankaux Ragnar, ke li restu en
la okupo. Nu, nu, -- iru nun hejmen.
KAJA
Jes, jes, bonan nokton do.
SOLNESS
Bonan nokton. (kiam sxi estas elironta) Auxskultu! Cxu la
desegnajxoj de Ragnar estas tie ene?
KAJA
Jes, mi ne vidis ke li kunprenis ilin.
SOLNESS
Do, eniru, kaj trovu ilin por mi. Eble mi povus tamen trarigardi
ilin.
KAJA
(gxoja) Ho jes, faru tion!
SOLNESS
Pro vi, kara Kaja. Nu, rapidu por trovi ilin!
(_Kaja_ rapidas en la desegnejon, sercxas timeme en la tirkesto,
eltrovas dokumentujon kaj alportas gxin.)
KAJA
Jen cxiuj desegnajxoj.
SOLNESS
Metu ilin tien sur la tablon.
KAJA
(demetas la ujon) Bonan nokton, do. (pete) Kaj pensu bone kaj
gxentile pri mi.
SOLNESS
Ho, tion mi ja cxiam faras. Bonan nokton, kara eta Kaja. (ekrigardas
dekstren) Do foriru!
(_Sinjorino Solness_ kaj _doktoro Herdal_ venas tra la pordo dekstre.
Li estas iom agxa, diketa sinjoro kun ronda, memkontenta vizagxo,
senbarba, kun maldensa, hela hararo, kaj portas orajn okulvitrojn.)
SINJORINO SOLNESS
(ankoraux cxe la pordo) Halvard, mi ne povas plu reteni la
doktoron.
SOLNESS
Nu, do venu cxi tien.
SINJORINO SOLNESS
(al _Kaja_, kiu estingas la pupitran lampon) Vi jam finis la leteron,
frauxlino?
KAJA
(konfuzita) La leteron --?
SOLNESS
Jes, estis mallonga.
SINJORINO SOLNESS
Certe estis tre mallonga.
SOLNESS
Vi povas foriri, frauxlino Fosli. Kaj revenu gxustatempe morgaux.
KAJA
Mi faros. -- Bonan nokton, sinjorino. (Sxi eliras tra la
antauxcxambra pordo)
SINJORINO SOLNESS
Certe estas bone por vi, Halvard, ke vi ekhavis tiun frauxlinon.
SOLNESS
Jes, efektive. Sxi estas uzebla por io el cxio, sxi.
SINJORINO SOLNESS
Lauxsxajne sxi estas.
DOKTORO HERDAL
Ankaux lerta en librotenado, cxu?
SOLNESS
Nu, -- ioman sperton sxi ja akiris dum tiuj du jaroj. Kaj sxi estas
gxentila kaj bonvolas fari kion ajn.
SINJORINO SOLNESS
Jes _tio_ devas ja esti granda agrableco --
SOLNESS
_Tiel_ estas. Precipe kiam oni ne estas dorlotita en tiu rilato.
SINJORINO SOLNESS
(milde riprocxe) Cxu _tion_ vi povas diri, Halvard?
SOLNESS
Ho ne, ne, kara Aline. Mi petas pardonon.
SINJORINO SOLNESS
Neniu kauxzo. -- Nu, doktoro, vi do revenos poste por trinki teon cxe
ni?
DOKTORO HERDAL
Tuj post la vizito al iu malsanulo mi venos.
SINJORINO SOLNESS
Tre afable. (Sxi eliras tra la pordo dekstre.)
SOLNESS
Cxu urgxas, doktoro?
DOKTORO HERDAL
Ne, tute ne.
SOLNESS
Cxu ni iomete interparolu?
DOKTORO HERDAL
Jes, bonvole.
SOLNESS
Ni eksidu.
(Li montras por la doktoro lokon en la balancsegxo kaj mem eksidas en
la apogsegxon)
SOLNESS
(rigardas lin esplore) Diru al mi, -- cxu vi ion rimarkis pri
Aline?
DOKTORO HERDAL
Nun, kiam sxi estis cxi tie, vi aludas?
SOLNESS
Jes. Rilate al _mi_. Cxu vi ion rimarkis?
DOKTORO HERDAL
(ridetas) Jes, je diablo, -- ne estis eviteble rimarki, ke via
edzino, -- hm --
SOLNESS
Nu?
DOKTORO HERDAL
-- ke via edzino ne aparte sxatas tiun frauxlinon Fosli.
SOLNESS
Nenion alian? Tion mi ja mem rimarkis.
DOKTORO HERDAL
Kaj tio ja ne estas stranga.
SOLNESS
Kio?
DOKTORO HERDAL
Ke sxi ne precipe sxatas, ke vi tiel tagon post tago havas alian
virinon cxe vi.
SOLNESS
Ne, ne, vi eble pravas. Kaj ankaux Aline. Sed tiu afero, -- gxi ne
povas esti alia.
DOKTORO HERDAL
Cxu vi ne povas dungi oficiston?
SOLNESS
La unuan ulon sin prezentantan? Ne dankon, -- per tio mi ne povas
kontentigxi.
DOKTORO HERDAL
Sed cxar via edzino --? Tiel malforta, kia sxi estas --. Cxar sxi ne
eltenas vidi tion cxi?
SOLNESS
Jes, je Dio, devas esti kiel estas -- mi dirus. Mi _devas_ reteni
Kaja Fosli. Ne povas uzi iun alian ol gxuste sxin.
DOKTORO HERDAL
Neniun alian?
SOLNESS
(mallonge) Ne, neniun alian.
DOKTORO HERDAL
(tiras la segxon pli proksimen) Auxskultu nun, kara sinjoro Solness.
Permesu al mi fari demandon en plena konfido.
SOLNESS
Jes, bonvolu.
DOKTORO HERDAL
La virinoj, vidu, -- en certaj aferoj ili havas damnite bonan
spurflaron --
SOLNESS
Ili ja havas. Certe. Sed --?
DOKTORO HERDAL
Nu. Do, auxskultu. Cxar via edzino tute ne povas toleri tiun Kaja
Fosli --?
SOLNESS
Jes, kio do?
DOKTORO HERDAL
-- cxu sxi ne havas ian -- ian etan kauxzon por tiu senvola
maltoleremo?
SOLNESS
(rigardas lin kaj ekstaras) Hoho!
DOKTORO HERDAL
Ne ofendigxu. Sed cxu sxi ne _havas_?
SOLNESS
(mallonge kaj decide) Ne.
DOKTORO HERDAL
Tute neniun kauxzon do?
SOLNESS
Neniun alian kauxzon ol sian propran suspektemon.
DOKTORO HERDAL
Mi scias, ke vi konis multajn virinojn dum via vivo.
SOLNESS
Jes, mi konis.
DOKTORO HERDAL
Kaj ankaux trovas kelkajn el ili allogaj.
SOLNESS
Ho jes, ankaux tio.
DOKTORO HERDAL
Sed en tio cxi pri frauxlino Fosli --? Do ne estas iu tiajxo en tiu
cxi rilato?
SOLNESS
Ne. Nenio -- de _mia_ flanko.
DOKTORO HERDAL
Sed de sxia?
SOLNESS
Pri tio mi opinias, ke vi ne rajtas demandi, doktoro.
DOKTORO HERDAL
Ni eliris de la spurflaro de via edzino.
SOLNESS
Ni ja faris. Kaj pri tio -- (malaltigas la vocxon) La spurflaro de
Aline, kiel vi diras, -- gxi en certa maniero eltenis la provon, gxi.
DOKTORO HERDAL
Nu, -- jen _jen_!
SOLNESS
(eksidas) Doktoro Herdal, -- mi nun rakontos al vi pri stranga
okazajxo. Se vi do volas auxskulti.
DOKTORO HERDAL
Mi volonte auxskultas strangajn rakontojn.
SOLNESS
Nu, bone. Vi eble memoras, ke mi prenis Knut Brovik kaj la filon en
mian servon, -- kiam ege malprogresis por la maljunulo.
DOKTORO HERDAL
Pri tio mi estas ja informita, jes.
SOLNESS
Cxar ili ja estas paro da lertuloj, tiuj du. Ili havas talentojn,
ambaux siaflanke. Sed jen la filo ekpensis fiancxigxi. Sekve,
kompreneble, li volis edzigxi, -- kaj komenci konstrui mem. Cxar tiel
ja pensas ili cxiuj, la junuloj.
DOKTORO HERDAL
(ridas) Jes, ili havas tiun malbonan kutimon, ke ili volas
kunigxi.
SOLNESS
Nu. Sed pri tio _mi_ ja ne povis esti kontenta. Cxar mi ja mem
bezonis Ragnar. Kaj ankaux la maljunulon. Li estas ja tre lerta por
kalkuli porteblecon kaj volumon -- kaj cxiajn tiajn diablajxojn,
li.
DOKTORO HERDAL
Nu ja, ankaux tio ja apartenas al la metio.
SOLNESS
Jes certe. Sed Ragnar, li volis absolute komenci memstare. Nenio
malhelpis _tion_.
DOKTORO HERDAL
Sed li ja tamen restis cxe vi.
SOLNESS
Jes, auxdu nun. Unu tagon tiu Kaja Fosli venis en ilian desegnejon
kun misio. Sxi neniam antauxe estis tie. Kiam mi vidis kiel kore ili
cxarmigxis unu de la alia, mi ekhavis la penson, ke se mi povis dungi
sxin en la oficejo, eble Ragnar restus, ankaux li.
DOKTORO HERDAL
Estis ja komprenebla penso.
SOLNESS
Jes, sed tiam mi neniel aludis pri io tia. Nur staris sxin rigardante
-- kaj ege deziris havi sxin cxi tie. Mi iomete afable parolis kun
sxi, -- tiel pri sensignifajxoj. Kaj poste sxi foriris.
DOKTORO HERDAL
Nu?
SOLNESS
Sed la sekvan tagon, je la vespero, kiam Brovik kaj Ragnar estis
irintaj hejmen, sxi revenis al mi kaj kondutis kvazaux mi estus
farinta interkonsenton kun sxi.
DOKTORO HERDAL
Interkonsenton? Pri kio?
SOLNESS
Gxuste pri _tio_, kion kasxe mi estis dezirinta. Sed kion mi tute ne
menciis ecx per unu sola vorto.
DOKTORO HERDAL
Tre strange.
SOLNESS
Jes, cxu ne? Kaj nun sxi volis scii kion sxi devus fari cxi tie. Cxu
sxi komencu tuj la sekvan matenon. Kaj tiel plu.
DOKTORO HERDAL
Cxu vi ne opinias, ke sxi tion faris por povi esti kune kun sia
amanto?
SOLNESS
Ankaux _mi_ havis tiun penson en la komenco. Sed ne estis tiel. De
_li_ sxi kvazaux tute forglitis, -- kiam sxi estis establita cxe
mi.
DOKTORO HERDAL
Forglitis al vi do?
SOLNESS
Jes, komplete. Mi povas rimarki, ke sxi sentas mian rigardon al si de
malantauxe. Sxi tremas, ecx se mi nur proksimigxas al sxi. Kion vi
pensas pri _tio_?
DOKTORO HERDAL
Hm, -- estas ja klarigeble.
SOLNESS
Nu, sed jen tio alia? Ke sxi kredis ke mi estis dirinta al sxi tion,
kion mi nur volis kaj deziris -- tiel silente. Interne. Por mi mem.
Kion vi diras pri tio? Cxu vi povas klarigi al mi tiajxon, doktoro
Herdal?
DOKTORO HERDAL
Ne, pri tiajxoj mi ne okupas min.
SOLNESS
Tion mi antauxsentus. Tial gxis nun mi ne volis paroli pri tio. --
Sed estas diable embarase lauxlonge, komprenu. Jen mi devas cxiun
tagon sxajnigi kvazaux mi --. Kaj estas ja bedauxrinde por sxi, la
kompatindulino. (impete) Sed mi ne _povas_ ion alian! Cxar se _sxi_
forkuros de mi, -- ankaux Ragnar foriros.
DOKTORO HERDAL
Kaj vi ne rakontis al via edzino la konekson en tio cxi?
SOLNESS
Ne.
DOKTORO HERDAL
Sed, je Dio, kial vi ne faras?
SOLNESS
(fiksrigardas lin kaj diras mallauxte) Cxar sxajnas al mi ke estas
kvazaux -- kvazaux ia bonfara memturmentado por mi en _tio,_ ke
Aline rajtas esti maljusta al mi.
DOKTORO HERDAL
(agitas la kapon) El tio cxi mi komprenas ecx ne dian vorteron.
SOLNESS
Jen vidu, -- estas ja kvazaux iu partopago por senlima, senmezura
sxuldo --
DOKTORO HERDAL
Al via edzino?
SOLNESS
Jes. Kaj tio iomete malpezigas la konsciencon. Oni povas spiri iom
pli libere momenton, komprenu.
DOKTORO HERDAL
Je Dio, cxu mi vorton komprenas --
SOLNESS
(interrompas; denove ekstaras) Jes, jes, jes, -- do ni ne plu parolu
pri tio.
(Li pasxadas sur la planko, revenas kaj haltas cxe la tablo.)
SOLNESS
(rigardas la doktoron kun sxercema rideto) Certe sxajnas al vi, ke
vi lerte ekigis min rakonti, doktoro?
DOKTORO HERDAL
(iom cxagrenita) Igis vin rakonti? Ankaux el tio mi nenion
komprenas, sinjoro Solness.
SOLNESS
Ho, diru nur tute malkasxe. Mi ja bone rimarkis tion, komprenu!
DOKTORO HERDAL
_Kion_ vi rimarkis?
SOLNESS
(mallauxte, malrapide) Ke vi afablas cxi tie tenante okulon sur
min.
DOKTORO HERDAL
Cxu _mi_! Diable, kial mi _tion_ farus?
SOLNESS
Cxar vi kredas, ke mi -- (ekscite) Nu, je diablo, -- vi kredas la
samon pri mi kiel Aline!
DOKTORO HERDAL
Kaj kion do _sxi_ kredas pri vi?
SOLNESS
(denove sinrega) Sxi komencas kredi, ke mi estas tiel -- tiel --
malsana.
DOKTORO HERDAL
Malsana! _Vi_! Pri tio sxi neniam eligis vivan vorton al mi. Kio do
estus al vi, kara?
SOLNESS
(klinas sin sur la segxdorson kaj flustras) Aline kredadas, ke mi
estas freneza. _Jen_ kion sxi kredas.
DOKTORO HERDAL
(ekstaras) Sed kara bona sinjoro Solness --!
SOLNESS
Jes, je mia eterna savo --! Tiel estas. Kaj _tion_ sxi ankaux
kredigis al _vi_! Ho, mi povas certigi vin, doktoro, -- mi klare
rimarkas tion el via sinteno. Cxar tiel facile ne estas ruzi kontraux
mi, vi sciu.
DOKTORO HERDAL
(rigardas lin en surprizo) Neniam, sinjoro Solness -- neniam tian
penson mi ekhavis.
SOLNESS
(kun malkredema rideto) Cxu? Vere ne, cxu?
DOKTORO HERDAL
Neniam! Kaj certe neniam via edzino. Pri tio mi opinias, ke mi povus
jxuri.
SOLNESS
Nu, pri tio vi prefere rezignus. Cxar iamaniere, vidu, sxi -- sxi
eble havus kauxzon por kredi ion tian.
DOKTORO HERDAL
Ne, nun mi vere devas diri --!
SOLNESS
(interrompante, elsvingas la manon) Bone, bone, kara doktoro, -- ni
tion cxi ne pli profunde priparolu. Pli bone estas, ke cxiu tenas sin
al _la sia_. (sxangxas al silenta gajeco) Sed auxskultu nun,
doktoro -- hm --
DOKTORO HERDAL
Jes?
SOLNESS
Cxar vi tamen ne kredas, ke mi estas -- tiel -- malsana -- aux
freneza -- kaj tiel plu --
DOKTORO HERDAL
Kion do, vi aludas?
SOLNESS
Tial vi certe imagas, ke mi estas treege felicxa viro?
DOKTORO HERDAL
Cxu _tio_ do estus nura imago?
SOLNESS
(ridas) Ne, ne, -- komprenu min! Je Dio! Imagu, -- esti konstruestro
Solness! Halvard Solness! Ho jes, dankon!
DOKTORO HERDAL
Jes, mi devas konfesi, ke al _mi_ sxajnas kvazaux la felicxo sekvis
vin en vere nekredebla grado.
SOLNESS
(subpremas sombran rideton) Gxi faris. Mi ne povas plendi pri _tio_.
DOKTORO HERDAL
Unue ja brulis tiu malnova, terura rabistkastelo por vi. Kaj _tio_
estis ja granda bonsxanco.
SOLNESS
(serioze) Estis la familia hejmo de Aline, kiu forbrulis. Memoru
_tion_.
DOKTORO HERDAL
Jes, por _sxi_ tio certe estis peza aflikto.
SOLNESS
Gxis hodiaux sxi ne liberigxis el gxi. Ecx ne post tiuj dek du -- dek
tri jaroj.
DOKTORO HERDAL
Kio sekvis poste certe estis la plej peza bato por sxi.
SOLNESS
Io kun la alia.
DOKTORO HERDAL
Sed vi, -- vi mem, -- vi progresis pro tio. Komencis kiel malricxa
knabo el la kamparo, -- kaj staras nun kiel la unua en via brancxo.
Ho jes, sinjoro Solness, _vi_ ja vere estis bonsxanca.
SOLNESS
(ekrigardas lin eviteme) Jes, sed estas ja gxuste _tio_, kion mi tiel
forte timas.
DOKTORO HERDAL
Timas? Cxar la sukceso sekvas vin?
SOLNESS
Frue kaj malfrue mi timas, -- timas. Cxar iam la sxangxigxo ja venos,
komprenu.
DOKTORO HERDAL
Babilajxo! De kie venus la sxangxigxo?
SOLNESS
(firme kaj certe) Venos de la junularo.
DOKTORO HERDAL
Pa! La junularo! Vi ja ne estas eksmoda, vi, mi opinius. Ho ne, -- Vi
staras ja nun tiel solide cxi tie, kiel neniam antauxe.
SOLNESS
La sxangxigxo venos. Mi antauxsentas. Kaj mi vidas gxin proksimigxi.
Iu komencas postuli: retiru vin por mi! Kaj cxiuj la aliaj sturmas
post li kaj minacas kaj krias: spacon -- spacon -- spacon! Jes,
atentu nur, doktoro. Iam venos la junuloj frapante sur la pordon --
DOKTORO HERDAL
(ridetas) Nu, bona Dio, kio sekve?
SOLNESS
Kio sekve? Jes, tiam estos finite pri konstruestro Solness.
(Iu frapas la maldekstran pordon.)
SOLNESS
(skuigxas) Kio _estas_? Cxu vi auxdis??
DOKTORO HERDAL
Iu frapis.
SOLNESS
(lauxte) Envenu!
(_Hilde Wangel_ envenas tra la antauxcxambra pordo. Sxi estas meze
alta, elasta kaj belstatura. Iom sunbruna. Vestita en turisma
kostumo, kun suprenfiksita jupo, kaj etendita maristkolumo kaj
maristcxapeto sur la kapo. Dorsosako, plejdo en rimeno kaj longa
montar-bastono.)
HILDE WANGEL
(iras kun brilantaj, gxojaj okuloj al _Solness_) Bonan vesperon!
SOLNESS
(rigardas sxin necerte) Bonan vesperon --
HILDE
(ridas) Aspekte vi ne rekonas min!
SOLNESS
Ne, vere mi devas diri, ke -- tiel en la momento --
DOKTORO HERDAL
(proksimigxas) Sed _mi_ rekonas vin, frauxlino --
HILDE
(kontente) Ho, cxu estas vi, kiu --!
DOKTORO HERDAL
Jes, certe estas mi. (al _Solness_) Ni renkontigxis cxi-somere supre
en montodometo. (al _Hilde_) Kio do okazis pri la aliaj virinoj?
HILDE
Ho, ili prenis la vojon okcidenten, ili.
DOKTORO HERDAL
Certe ne placxis al ili la bruo, kiun ni faris en la vespero.
HILDE
Ne, certe ili tion ne sxatis.
DOKTORO HERDAL
(minacas per la fingro) Kaj ne estas eble nei, ke vi iomete koketis
kun ni.
HILDE
Tio estis ja pli amuza, ol sidi trikante sxtrumpojn kune kun tiuj
virinoj.
DOKTORO HERDAL
(ridas) Mi tute samopinias kun vi!
SOLNESS
Cxu vi venis al la urbo nun-vespere?
HILDE
Jes, mi jxus venis.
DOKTORO HERDAL
Tute sola, frauxlino Wangel?
HILDE
Jes!
SOLNESS
Wangel? Cxu vi nomigxas Wangel?
HILDE
(rigardas lin gaje, surprize) Kompreneble mi ja _tiel_ nomigxas.
SOLNESS
Vi do estas filino de la distrikta kuracisto en Lysanger?
HILDE
(kiel antauxe) Jes, kies filino mi alie estus?
SOLNESS
Nu, ni do renkontigxis _tie_. La someron, kiam mi konstruis turon sur
la malnova pregxejo.
HILDE
(pli serioze) Jes, kompreneble tiam estis.
SOLNESS
Nu, estas longe de tiam.
HILDE
(rigardas lin firme) _Estas_ nun precize tiuj dek jaroj de tiam.
SOLNESS
Kaj tiam vi estis nur infano, mi pensas.
HILDE
(pase rimarkante) Tamen dek du -- dek tri jarojn.
DOKTORO HERDAL
Cxu estas la unua fojo, ke vi vizitas cxi tiun urbon, frauxlino
Wangel?
HILDE
Jes, vere estas.
SOLNESS
Kaj vi eble neniun konas cxi tie?
HILDE
Neniun escepte vin. Jes, kaj vian edzinon.
SOLNESS
Nu, ankaux _sxin_ vi konas?
HILDE
Nur _iomete_. Ni estis kune kelkajn tagojn en la sanatorio --
SOLNESS
Nu _tie_.
HILDE
Sxi diris, ke mi venu viziti sxin, se mi venus cxi tien en la urbon.
(ridetas) Cetere inviti ne estus necese.
SOLNESS
Kaj sxi neniam _tion_ priparolis --
(_Hilde_ metas la bastonon apud la fornon, malligas la dorsosakon kaj
metas gxin kaj la plejdon sur la sofon. _Doktoro Herdal_ volas helpi
sxin. _Solness_ staras sxin rigardante.)
HILDE
(iras al li) Nu, do mi petas permeson resti cxi tie cxi tiun
nokton.
SOLNESS
Tio certe bone eblas.
HILDE
Cxar mi ne havas aliajn vestajxojn ol tiujn, kiujn mi nun surhavas.
Jes, kaj kompleton de subvestajxoj en la dorsosako. Sed _tiu_ bezonas
lavadon. Cxar gxi estas tre malpura.
SOLNESS
Ho jes, _tio_ eblas. Mi nur informu mian edzinon --
DOKTORO HERDAL
Kaj intertempe mi faros mian viziton al tiu malsanulo.
SOLNESS
Jes, faru. Kaj poste vi ja revenos.
DOKTORO HERDAL
(sxerce, kun ekrigardo al _Hilde_) Jes, pri tio vi povas jxuri!
(ridas) Vi tamen profetis vere, sinjoro Solness!
SOLNESS
Kiel?
DOKTORO HERDAL
La junuloj _tamen_ venis frapante vian pordon.
SOLNESS
(vivigita) Jes, sed tamen alimaniere.
DOKTORO HERDAL
Jes. Sendube!
(Li eliras tra la antauxcxambra pordo. _Solness_ malfermas la pordon
dekstre, kaj vokas en la apudan cxambron.)
SOLNESS
Aline! Bonvolu enveni. Venis iu frauxlino Wangel, kiun vi konas.
SINJORINO SOLNESS
(aperas cxe la pordo) Kiu _estas,_ vi diras? (ekvidas _Hilde_) Ho,
cxu estas _vi_? (alproksimigxas kaj etendas manon) Vi do tamen venis
al la urbo.
SOLNESS
Frauxlino Wangel jxus alvenis. Kaj sxi petas resti cxi tie la
nokton.
SINJORINO SOLNESS
Cxe ni? Jes kompreneble.
SOLNESS
Por ordigi siajn vestajxojn, vidu.
SINJORINO SOLNESS
Mi zorgos pri vi kiel eble bone. Estas ja nur devo. Via valizo do
postvenos?
HILDE
Mi ne _havas_ valizon.
SINJORINO SOLNESS
Nu, tio ordigxos, mi esperas. Sed nun vi devas kontentigxi cxi tie
cxe mia edzo. Kaj mi prizorgos cxambron agrablan por vi.
SOLNESS
Cxu ni ne povas preni unu el la infancxambretoj? Cxar ili ja staras
tute pretaj.
SINJORINO SOLNESS
Ho jes. _Tie_ ni havas pli ol suficxe da loko. (al _Hilde_) Eksidu
nun kaj iomete ripozu. (Sxi eliras dekstren)
(_Hilde_, kun la manoj sur la dorso, pasxadas en la cxambro kaj
ekrigardas ion aux alian. _Solness_ staras antaux la tablo, ankaux li
kun la manoj surdorse, kaj sxin sekvante per la okuloj.)
HILDE
(haltas kaj rigardas lin) Cxu vi havas plurajn infancxambretojn?
SOLNESS
Estas tri infancxambretoj en la domo.
HILDE
Oho, multe. Vi do havas ege multajn infanojn, cxu?
SOLNESS
Ne. Ni havas neniun infanon. Sed nun _vi_ ja povas esti infano
cxi tie.
HILDE
Cxi tiun nokton, jes. Mi ne krios. Mi provos dormi kiel sxtono.
SOLNESS
Jes. Vi certe estas tre laca, mi pensas.
HILDE
Ho ne! Sed tamen --. Cxar estas terure bonege kusxi tiel
ongxante.
SOLNESS
Vi ofte songxas nokte, cxu?
HILDE
Ho jes! Preskaux cxiam.
SOLNESS
Pri kio vi _pleje_ songxas?
HILDE
Tion mi ne diras cxi-vespere. Alian fojon -- eble.
(Sxi denove pasxadas sur la planko, haltas apud la pupitro kaj
foliumas iomete inter la libroj kaj la paperoj.)
SOLNESS
(iras pli proksimen) Cxu vi ion sercxas?
HILDE
Ne, mi nur staras rigardante tion cxi. (turnas sin) Eble mi ne
rajtas?
SOLNESS
Jes, bonvolu.
HILDE
Cxu estas _vi_, kiu skribas en tiun grandan protokolon?
SOLNESS
Ne, tion faras la librotenistino.
HILDE
Virino?
SOLNESS
(ridetas) Jes, kompreneble.
HILDE
Tia, kian vi tenas cxe vi tie cxi?
SOLNESS
Jes.
HILDE
Cxu sxi estas edzinigxinta?
SOLNESS
Sxi estas frauxlino.
HILDE
Nu tiel.
SOLNESS
Sed sxi eble baldaux edzinigxos.
HILDE
Estas bone por _sxi_, tio.
SOLNESS
Sed ne precipe bone por _mi_. Cxar tiam mi havos neniun por helpi min.
HILDE
Cxu vi ne povas havigi iun alian, kiu estas same tauxga?
SOLNESS
Eble _vi_ volus resti cxi tie kaj -- kaj skribi en la protokolon?
HILDE
(rigardas lin de supre malsupren) Nu, _tion_ vi kredus! Ne dankon, --
tio ne okazu.
(Sxi denove pasxadas trans la plankon kaj eksidas sur la
balancsegxon. Ankaux _Solness_ iras al la tablo.)
HILDE
(kvazaux dauxrigante) -- cxar cxi tie certe estas aliaj eblecoj por
okupigxi ol tiajxoj. (rigardas lin ridete) Cxu ne ankaux _vi_ tion opinias?
SOLNESS
Kompreneble. Unue vi eble volas viziti la butikojn por provizi vin
per bezonajxoj.
HILDE
(sxerce) Ne, _tion_ mi ne intencas!
SOLNESS
Cxu?
HILDE
Jes, cxar mi jam plene elspezis mian monon.
SOLNESS
(ridas) Do, nek valizo kaj nek mono!
HILDE
Nenio el ambaux. Sed cxit, -- ne gravas nun.
SOLNESS
Jen, pro _tio_ mi sxatas vin!
HILDE
Nur pro _tio_?
SOLNESS
Pro diversaj kialoj. (eksidas sur la apogsegxon) Cxu via patro
ankoraux vivas?
HILDE
Jes, patro vivas.
SOLNESS
Kaj nun vi eble intencas studi cxi tie?
HILDE
Ne, pri tio mi ne ekpensis.
SOLNESS
Sed vi do restos cxi tie dum ioma tempo, mi pensas?
HILDE
Laux la okazajxoj.
(Sxi sidas momenton balancante, kaj rigardante lin, duone serioze,
duone kun subpremata rideto. Sxi deprenas sian cxapelon, kaj metas
gxin antaux sin sur la tablon.)
HILDE
Konstruestro Solness?
SOLNESS
Jes?
HILDE
Vi estas tre forgesema, cxu?
SOLNESS
Forgesema? Ne, ne laux _mia_ scio.
HILDE
Sed cxu vi nepre ne volas paroli kun mi pri _tio_ tie norde?
SOLNESS
(ekmiras) Norde en Lysanger? (indiferente) Nu, pri tio ne estas multe
irenda, mi pensas.
HILDE
(rigardas lin riprocxe) Kial vi nun sidas tie dirante tiajxon!
SOLNESS
Nu, do _vi_ parolu al _mi_ pri tio.
HILDE
Kiam la turo estis finkonstruita, estis granda solenajxo en la
urbo.
SOLNESS
Jes, tiun tagon mi ne facile forgesos.
HILDE
(ridetas) Cxu ne? Estas afable de _vi_, tio!
SOLNESS
Afable?
HILDE
Estis muziko en la pregxeja placo. Kaj multaj, multaj centoj da
homoj. Ni lernantinoj estis blanke vestitaj. Kaj ni cxiuj portis
flagojn.
SOLNESS
Ho jes, la flagojn, -- tiujn mi ja efektive memoras!
HILDE
Kaj vi grimpis rapide supren la skafaldon. Tute supren al la plej
alta pinto. Kaj grandan florkronon vi kunportis. Kaj tiun florkronon
vi pendigis tute supre sur la ventomontrilo.
SOLNESS
(mallonge, interrompante) Tiel mi tiam faris. Cxar estis malnova
kutimo.
HILDE
Estis mirinde incite stari tie sube kaj rigardi supren al vi. Imagu
se li falus! Li, -- la konstruestro mem!
SOLNESS
(kvazaux deturnante) Jes, jes, jes, povus okazi. Cxar unu el tiuj
blanke vestitaj diablidoj, -- sxi _kondutis_ tiel freneze kaj kriis
supren al mi --
HILDE
(brile gxoje) "Hura por konstruestro Solness"! Jes!
SOLNESS
-- kaj svingadis tiel per la flago, ke mi -- ke mi preskaux
kapturnigxis rigardante.
HILDE
(pli mallauxte, serioze) Tiu diablido, -- tiu estis _mi_.
SOLNESS
(fiksas rigide la okulojn sur sxin) Pri tio mi nun certas. Devas esti
_vi_.
HILDE
(denove vigla) Cxar estis terure loge kaj incite. Mi ne povis kredi,
ke trovigxas en la mondo konstruestro, kiu povus konstrui tian
senmezure altan turon. Kaj jen tio, ke vi mem staris tie supre cxe la
plej alta pinto! Tute vivanta! Kaj ke vi tute ne kaptigxis de
vertigxo! _Tio_ estis ja la pli -- pli -- vertigxanta imago.
SOLNESS
Kiel vi do tiel certe sciis, ke mi ne vertigxis --?
HILDE
(repusxante) Ho ne! Ne! Tion mi sentis interne. Cxar alie vi ne estus
povinta stari tie supre kantanta.
SOLNESS
(rigardas sxin mire) Kantanta? Cxu _mi_ kantis?
HILDE
Jes, vi efektive faris.
SOLNESS
(agitas la kapon) Mi neniam dum mia vivo kantis strofon.
HILDE
Jes, tiam vi kantis. Sonis kiel harpoj en la aero.
SOLNESS
(penseme) Estas iom stranga, -- tio cxi.
HILDE
(silentas momenton, rigardas lin kaj diras mallauxte) Sed _jen_, --
poste, -- _tiam_ sekvis la _gxusta._
SOLNESS
La gxusta?
HILDE
(brile vigle) Jes, pri _tio_ mi ja ne bezonas memorigi vin?
SOLNESS
Ho jes, memorigu min iomete ankaux pri _tio_.
HILDE
Cxu vi ne povas memori, ke oni arangxis grandan bankedon por vi en la
klubo?
SOLNESS
Nu jes. Okazis certe la saman posttagmezon. Cxar la sekvan matenon
mi forvojagxis.
HILDE
Kaj post la klubo vi estis invitata hejmen al ni por la
vespermangxo.
SOLNESS
Tute gxuste, frauxlino Wangel. Strange, kiel bone vi memoras cxi
tiujn bagatelajxojn.
HILDE
Bagatelajxojn! Ho, _vi_ parolas! Cxu eble estis bagatelajxo ankaux
tio, ke mi estis _sola_ en la cxambro, kiam vi venis?
SOLNESS
Vi do vere _estis_?
HILDE
(ne lin respondante) Tiam vi ne nomis min diablido.
SOLNESS
Ne, tion mi eble ne faris.
HILDE
Vi diris, ke mi estas belega en tiu blanka robo, kaj ke mi aspektas
kvazaux eta princino.
SOLNESS
Vi certe tiel aspektis, frauxlino Wangel. Kaj krome -- kiom mi sentis
min libera kaj vigla tiun tagon --
HILDE
Kaj vi diris, ke kiam mi farigxos granda, mi estos _via_
princino.
SOLNESS
(ridas iomete) Jen, jen, -- cxu ankaux _tion_ mi diris?
HILDE
Jes, vi faris. Kaj kiam mi demandis kiom longe mi devus atendi, vi
diris ke vi revenos post dek jaroj, -- kiel trolo, -- por forrabi
in. Al Hispanio aux ien. Kaj _tie_ vi acxetus regxlandon por mi, vi
promesis.
SOLNESS
(kiel antauxe) Jes, post bona tagmangxo oni ne precize nombras la
monerojn. Sed cxu mi vere _diris_ cxion tion?
HILDE
(ridas silente) Jes. Kaj vi ankaux diris la nomon de tiu
regxlando.
SOLNESS
Nu?
HILDE
Gxi nomigxus Orangxosinio, vi diris.
SOLNESS
Nu, estas ja apetitodona nomo.
HILDE
Ne, al mi gxi tute ne placxis. Cxar aspekte vi mokis min.
SOLNESS
Sed _tio_ certe ne estis mia intenco.
HILDE
Ne, tion oni ja ne kredus. Laux tio, kion vi faris poste --
SOLNESS
Kion mi do poste faris?
HILDE
Jes, mankis nur ke vi ankaux _tion_ forgesis! Cxar tiajxon oni devas
ja memori, mi opinias.
SOLNESS
Jes, jes, iomete memorigu min, kaj eble --. Nu?
HILDE
(fiksrigardas lin) Vi kaptis min kaj kisis min, konstruestro
Solness.
SOLNESS
(gapante ekstaras de la segxo) Cxu faris _mi_!
HILDE
Jes ja, vi faris. Vi prenis min per ambaux manoj kaj klinis min
malantauxen kaj kisis min. Multajn fojojn.
SOLNESS
Ho, sed kara, bona frauxlino Wangel --!
HILDE
(ekstaras) Vi do ne volas tion nei?
SOLNESS
Jes, tion mi vere neas!
HILDE
(rigardas lin malestime) Nu tiel.
(Sxi turnas sin kaj iras malrapide tute al la forno, kie sxi restas
staranta forturnita kaj senmova kun la manoj surdorse. Mallonga
auxzo.)
SOLNESS
(iras singardeme al sxi malantauxe) Frauxlino Wangel --?
HILDE
(silentas kaj ne movas sin)
SOLNESS
Ne staru tie kiel sxtonstatuo. Kion vi diris, devas esti io, kion vi
songxis. (metas la manon sur sxian brakon) Auxskultu nun --
HILDE
(faras senpaciencan movon per la brako)
SOLNESS
(kvazaux penso eklumas en li) Aux --! Atendu! -- Kasxas sin io pli
profunda sube, vidu!
HILDE
(ne movas sin)
SOLNESS
(mallauxte sed intense) Mi eble estis _pensinta_ tion cxi. Mi eble
_volis_ tion. _Deziris_ tion. _Emis_ fari tion. Kaj --. Cxu ne povus
esti tiel?
HILDE
(dauxre silentas)
SOLNESS
(senpacience) Nu ja, jes, je diablo, -- do mi _faris_!
HILDE
(iomete turnas la kapon, sen lin rigardi) Vi do nun konfesas?
SOLNESS
Jes, cxion kion vi volas.
HILDE
Ke vi cxirkauxbrakis min?
SOLNESS
Jes jes!
HILDE
Kaj klinis min malantauxen?
SOLNESS
Tre profunde malantauxen.
HILDE
Kaj kisis min?
SOLNESS
Jes, mi faris.
HILDE
Multajn fojojn?
SOLNESS
Tiom da fojoj kiom vi volas.
HILDE
(rapide turnas sin al li kaj reprenas la brile gxojan esprimon) Nu
vidu, ke mi fine sukcesis tion eltiri el vi!
SOLNESS
(ekridetas) Jes, imagu nur, -- ke mi povis forgesi tion.
HILDE
(denove iomete malgajhumora, iras for de li) Ho, vi certe kisis tiom
multajn dum via vivo, mi kredas.
SOLNESS
Ne, _tion_ vi do ne kredu pri mi.
(_Hilde_ eksidas en la apogsegxon. _Solness_ staras sin apogante al
la balancsegxo.)
SOLNESS
(rigardas sxin esplore) Frauxlino Wangel?
HILDE
Jes?
SOLNESS
Kiel do _estis_? Kio do okazis poste, -- tio inter ni du?
HILDE
Nenio pli okazis. Tion vi ja scias. Cxar venis ja la aliaj gastoj,
kaj -- isx!
SOLNESS
Jes gxuste! La aliuloj venis. Ke mi povis ankaux _tion_ forgesi.
HILDE
Ho, vi ja efektive nenion forgesis. Nur hontis iomete. Tiajxon oni ne
forgesas, mi scias.
SOLNESS
Ne. Aspektus ja tiel.
HILDE
(denove vigla, rigardas lin) Aux eble vi ankaux forgesis kiun tagon
tio okazis?
SOLNESS
Kiun tagon --?
HILDE
Jes, kiun tagon vi metis la florkronon sur la turon? Nu? Diru
tuj!
SOLNESS
Hm, -- la gxustan tagon mi vere forgesis. Mi nur scias, ke estis
antaux dek jaroj. Tiel dum la auxtuno.
HILDE
(kelkfoje kapjesas malrapide) Estis antaux dek jaroj. La 19an de
Septembro.
SOLNESS
Nu ja, tiam do eble estis. Jen, ankaux _tion_ vi memoras, vi!
(haltas) Sed auxdu --! Jes, -- hodiaux estas ankaux la 19a de
Septembro.
HILDE
Jes, estas. Kaj la dek jaroj forpasis. Kaj vi ne venis, -- kiel vi
promesis al mi.
SOLNESS
Promesis? Timigis vin per tio, vi certe pensas?
HILDE
Mi opinias, ke _tio_ ne estas io timiga.
SOLNESS
Nu, moketis vin do.
HILDE
Cxu estis nur _tio_, kion vi volis? Moki min?
SOLNESS
Nu, aux nur sxerci iomete kun vi. Je Dio, mi ne gxuste memoras. Sed
io tia certe estis. Cxar vi estis ja nur infano tiam.
HILDE
Ho, mi eble ne estis tiel nura infano. Ne tia knabineto, kian _vi_
opinias.
SOLNESS
(rigardas sxin esplore) Cxu vi vere tute serioze pensis, ke mi
revenus?
HILDE
(kasxas duone sxercan rideton) Jes vere! _Tion_ mi atendis de vi.
SOLNESS
Ke mi revenus al vi por preni vin kun mi?
HILDE
Gxuste kiel trolo, jes.
SOLNESS
Kaj fari vin princino?
HILDE
Tion vi ja promesis.
SOLNESS
Kaj ankaux donaci al vi regxlandon?
HILDE
(rigardas al la plafono) Kial ne? Cxar ne devus ja nepre esti ia tia
ordinara, reala regxlando.
SOLNESS
Sed iu alia, same bona?
HILDE
Jes, almenaux same bona. (rigardas lin iomete) Se vi kapablis
konstrui la plej altajn pregxejturojn en la mondo, vi ja certe ankaux
povus trovi eblecon por iu regxlando, -- mi pensis.
SOLNESS
(skuas la kapon) Mi vere ne kapablas kompreni vin, frauxlino
Wangel.
HILDE
Cxu ne? Sxajnas al mi tre simple.
SOLNESS
Ne, mi tute ne komprenas cxu vi vere imagas, kion vi diras. Aux cxu
vi nur sidas tie sxercante --
HILDE
(ridetas) Eble mokas? Ankaux mi?
SOLNESS
Jes gxuste. Mokas. Nin ambaux. (ekrigardas sxin) Cxu vi longe scias,
ke mi estas edzigxinta?
HILDE
Jes, tion mi estas scianta la tutan tempon. Kial vi demandas pri
_tio_?
SOLNESS
(pase) Ne, ne, mi nur ekpensis tiel. (rigardas sxin serioze kaj
diras mallauxte) Kial vi venis?
HILDE
Cxar mi volas havi mian regxlandon. Forpasis la interkonsentita
tempo.
SOLNESS
(ridas senvole) Vi estas sxercemulino!
HILDE
(gaje) Prezentu mian regxlandon, konstruestro! (frapas per la fingro)
La regxlandon sur la tablon!
SOLNESS
(sxovas la balancsegxon pli proksimen kaj eksidas) Serioze dirite, --
kial vi venis? Kion vi intencas fari cxi tie?
HILDE
Ho, unue mi volas cxirkauxiri kaj rigardi cxion, kion vi
konstruis.
SOLNESS
Do vi havas suficxe por cxirkauxkuri.
HILDE
Jes, vi ja konstruis ege multe.
SOLNESS
Jes, mi faris. Pleje la lastajn jarojn.
HILDE
Ankaux multajn pregxejturojn? Tiajn ege altajn?
SOLNESS
Ne. Nun mi ne plu konstruas pregxejturojn. Kaj ankaux ne
pregxejojn.
HILDE
Kion vi do _nun_ konstruas?
SOLNESS
Hejmojn por homoj.
HILDE
(penseme) Cxu vi ne povus fari ion, -- ion similan al pregxejturoj
ankaux sur tiuj hejmoj?
SOLNESS
(miras) Kion vi aludas per _tio_?
HILDE
Mi aludas ion, -- ion montranta -- kvazaux libere supren. Kun la
ventomontrilo vertigxe tute alte.
SOLNESS
(pripensas) Strange ke vi _tion_ diras. Cxar estas ja tio, kion mi
pleje sxatus fari.
HILDE
(senpacience) Sed kial vi tion ne _faras_?
SOLNESS
(agitas la kapon) Ne, cxar la homoj ne volas gxin _havi_!
HILDE
Imagu, -- ke ili ne volas!
SOLNESS
(pli facile) Sed nun mi konstruas novan hejmon por mi. Jen, tute
proksime.
HILDE
Por vi mem?
SOLNESS
Jes. Gxi preskaux finigxis. Kaj sur _gxi_ estas turo.
HILDE
Alta turo?
SOLNESS
Jes.
HILDE
Tre alta?
SOLNESS
Homoj certe diros, ke gxi estas tro alta. Almenaux por hejmo.
HILDE
Tiun turon mi volas tuj rigardi morgaux matene.
SOLNESS
(sidas la mentonon apogitan sur la mano sxin rigardante) Diru al mi,
frauxlino Wangel, -- kiel vi nomigxas? Baptonome, mi volas diri.
HILDE
Mi nomigxas Hilde.
SOLNESS
(kiel antauxe) Hilde? Cxu?
HILDE
Cxu vi _tion_ ne memoras? Vi ja mem nomis min Hilde. La tagon kiam vi
malbonkondutis.
SOLNESS
Cxu ankaux _tion_ mi faris?
HILDE
Sed tiam vi diris _eta_ Hilde. Kaj _tion_ mi ne sxatis.
SOLNESS
Cxu tion vi ne sxatis, frauxlino Hilde?
HILDE
Ne. Ne je _tiu_ okazo. -- Cetere -- "princino Hilde" --
Tio aspektos tre bone, mi opinias.
SOLNESS
Nu jes. Princino Hilde el -- el --. Kiel do tiu regxlando
nomigxus?
HILDE
Isxsx do! Mi ne volas auxdi pli pri tiu stulta regxlando. Mi volas
havi iun tute alian, mi!
SOLNESS
(klinas sin malantauxen en la segxo, kaj dauxre rigardas sxin) Cxu ne
estas strange --? Ju pli mi pensas pri tio nun, -- estas por mi
kvazaux mi tutajn longajn jarojn turmentadis min mem por -- hm --
HILDE
Por kio?
SOLNESS
Por _memori_ ion -- ion _travivitan,_ kion aspekte mi forgesis. Sed
neniam mi kaptis tion, kio gxi estus.
HILDE
Vi devus fari nodon sur vian posxtukon, konstruestro.
SOLNESS
Tiam mi estus devinta pensadi, kion tiu nodo signifus.
HILDE
Nu ja, trovigxas ankaux _tiaj_ troloj en la mondo.
SOLNESS
(ekstaras malrapide) Bonege ke vi venis al mi nun.
HILDE
(rigardas lin profunde) Cxu _estis_ bone?
SOLNESS
Cxar mi sidis cxi tie tute sola. Kaj fiksrigardis senhelpe al cxio.
(pli malrapide) Mi diru al vi, -- mi komencigxis farigxi timema, --
ege timema pro la junuloj.
HILDE
(blovas) Pa, -- la junuloj, cxu ili estas timigaj!
SOLNESS
Jes, gxuste ili. Tial mi sxlosis kaj enfermis min. (mistere) Sciu,
ke la junuloj venos frapegante mian pordon! Enrompi enen al mi!
HILDE
Mi do pensas, ke vi devas eliri kaj malfermi por la junuloj.
SOLNESS
Malfermi?
HILDE
Jes. Por ke la junuloj envenu al vi. Tiel libere.
SOLNESS
Ne, ne, ne! La junuloj, vidu -- ili estas la vengxo. Ili venas fronte
de la nova tempo. Kvazaux sub nova standardo.
HILDE
(ekstaras, rigardas lin kaj diras kun trema tiko cxe la busxo) Cxu vi
povas uzi _min_ por io, konstruestro?
SOLNESS
Jes, mi ja povas nun! Cxar sxajnas al mi ke ankaux _vi_ venas --
kvazaux sub nova standardo. Junulo kontraux junuloj do --!
(_Doktoro_ _Herdal_ envenas tra la antauxcxambra pordo)
DOKTORO HERDAL
Nu, -- cxu vi dauxre sidas cxi tie, vi kaj la frauxlino?
SOLNESS
Jes. Ni havis multe priparolindan, ni du.
HILDE
Kaj novajxojn kaj malnovajxojn.
DOKTORO HERDAL
Cxu vere?
HILDE
Ho, estis ege amuze. Cxar konstruestro Solness -- li havas tian
bonegan memorkapablon, li. Cxiujn ajn bagatelojn li tuj memoras.
(_Sinjorino Solness_ venas tra la pordo dekstre.)
SINJORINO SOLNESS
Nun, frauxlino Wangel, la cxambro estas preta por vi.
HILDE
Ho, kiel afabla vi estas al mi!
SOLNESS
(al la _sinjorino_) La infancxambro?
SINJORINO SOLNESS
Jes. La meza. Sed unue ni devus iri al la tablo, cxu ne?
SOLNESS
(kapsignas al _Hilde_) Hilde dormu en la infancxambro, sxi.
SINJORINO SOLNESS
(rigardas lin) Hilde?
SOLNESS
Jes, frauxlino Wangel nomigxas Hilde. Mi konis sxin, kiam sxi estis
infano.
SINJORINO SOLNESS
Ho, cxu vi _faris_? Nu do, bonvolu. La tablo estas preta.
(Sxi prenas la brakon de _doktoro Herdal_ kaj iras dekstren)
(Dume _Hilde_ kolektas siajn pakajxojn)
HILDE
(mallauxte kaj rapide al Solness) Cxu estas vero, kion vi diris? Cxu
vi _povas_ uzi _min_ por io?
SOLNESS
(prenas sxiajn ajxojn) _Vi_ estas tiu, kiun mi plej kore
sopiris.
HILDE
(rigardas lin per gxoje mirantaj okuloj, kaj kunfrapas la manojn) Ho
vi granda, gxuinda mondo --!
SOLNESS
(ekscitite) Nu --?
HILDE
Tiel mi ja _havas_ mian regxlandon!
SOLNESS
(senvole) Hilde --!
HILDE
(denove kun la tremanta tiko cxe la busxo) _Preskaux_, -- mi
dirus.
(Sxi eliras dekstren. _Solness_ sekvas sxin.)
DUA AKTO
(Bele meblita, pli malgranda salono cxe _konstruestro Solness_. Sur
la fona muro vitra pordo elen al verando kaj gxardeno. Dekstre angulo
kun orielo, en kiu estas floroj kaj granda fenestro. Koresponda
ngulo maldekstre. En tiu estas malgranda panelpordo. Sur ambaux
flankaj muroj ordinaraj pordoj. Antauxe dekstre konzoltablo kun
granda spegulo. Floroj kaj plantoj ricxe arangxitaj. Antauxe
maldekstre sofo kun tablo kaj segxoj. Pli malantauxe librosxranko.
Sur la planko, antaux la orielo, tableto kaj kelkaj segxoj. Estas
frue antauxtagmeze.)
(_Konstruestro Solness_ sidas cxe la tableto kun la dokumentujo de
_Ragnar_ malfermita antaux si. Li foliumas inter la desegnajxoj kaj
detale rigardas kelkajn el ili. _Sinjorino Solness_ pasxadas senbrue
kun malgranda akvujo ordigante la florojn. Sxi estas nigre vestita
kiel antauxe. Sxiaj cxapelo, supervestoj kaj sunsxirmilo kusxas sur
segxo apud la spegulo. _Solness_ foje nerimarkite sekvas sxin per la
okuloj. Neniu el ili parolas.)
(_Kaja Fosli_ silente venas tra la pordo maldekstre.)
SOLNESS
(turnas la kapon kaj diras indiferente pase) Nu, cxu estas _vi_?
KAJA
Mi volis nur informi, ke mi venis.
SOLNESS
Jes, jes, bone. Kaj Ragnar, cxu ankaux li?
KAJA
Ne, ankoraux ne. Li devis resti por atendi la doktoron. Sed poste li
volus veni por scii --
SOLNESS
Kiel statas pri la maljunulo hodiaux?
KAJA
Malbone. Li petas pardonon, ke li devas kusxi la tutan tagon.
SOLNESS
Nu ja. Ke li faru. Sed vi do iru al via laboro.
KAJA
Jes. (haltas cxe la pordo) Eble vi volas paroli kun Ragnar, kiam li
venos?
SOLNESS
Ne, -- mi ne scias pri io preciza.
(_Kaja_ eliras maldekstre)
(_Solness_ dauxre sidas foliumante la desegnajxojn.)
SINJORINO SOLNESS
(cxe la plantoj) Mi scius, cxu ne ankaux li mortos.
SOLNESS
(ekrigardas sxin) Ankaux li? Kiu krom li?
SINJORINO SOLNESS
(ne respondante) Jes, jes; maljuna Brovik -- li eble mortos nun
ankaux li, Halvard. Vi vidos.
SOLNESS
Kara Aline, cxu vi ne devus eliri por iomete promeni?
SINJORINO SOLNESS
Jes, mi ja devus fari. (Sxi dauxrigas ordigi la florojn.)
SOLNESS
(lauxte, super la desegnajxoj) Cxu sxi dauxre dormas?
SINJORINO SOLNESS
(rigardas lin) Cxu estas frauxlino Wangel pri kiu vi pensadas?
SOLNESS
(indiferente) Tiel hazarde mi ekmemoris pri sxi.
SINJORINO SOLNESS
Frauxlino Wangel ellitigxis antaux longe.
SOLNESS
Nu, sxi _faris_?
SINJORINO SOLNESS
Kiam mi enrigardis, sxi sidis pretigante siajn vestajxojn. (Sxi iras
antaux la spegulon, kaj komencas malrapide surmeti la cxapelon.)
SOLNESS
(post mallonga pauxzo) Fine ni tamen trovis uzon por infancxambreto,
Aline.
SINJORINO SOLNESS
Jes, efektive.
SOLNESS
Kaj sxajnas al mi pli bone, ol ke cxio restas malplena.
SINJORINO SOLNESS
Tiu malpleno estas vere terura. Vi pravas.
SOLNESS
(fermas la dokumentujon, ekstaras kaj proksimas) Vi _tion_ vidos,
Aline, ke de nun farigxos pli bone por ni. Multe pli hejmece. Pli
facile vivi. -- Precipe por _vi_.
SINJORINO SOLNESS
(ekrigardas lin) De nun?
SOLNESS
Jes, kredu min, Aline --
SINJORINO SOLNESS
Cxu vi aludas, -- cxar _sxi_ venis al ni?
SOLNESS
(regas sin) Mi kompreneble celas, -- kiam ni translogxigxos en la
novan domon.
SINJORINO SOLNESS
(prenas la supervestajxojn) Jes, cxu vi tion kredas, Halvard? Ke tiam
farigxos pli bone?
SOLNESS
Ion alian mi tute ne povas imagi. Kaj certe ankaux _vi_ tion
kredas?
SINJORINO SOLNESS
Mi tute nenion kredas pri la nova domo.
SOLNESS
(malbonhumore) Estas vere seniluziige por mi auxdi tion. Cxar estas
ja precipe por vi, ke mi konstruis gxin. (Li volas helpi sxin pri la
vestajxoj.)
SINJORINO SOLNESS
(evitante) Funde vi faras tro multe por mi.
SOLNESS
(iom ekscitite) Ne, ne, tiajxon vi ne devas diri, Aline! Mi ne
toleras auxdi tiajxon de vi!
SINJORINO SOLNESS
Nu, do mi tion ne plu diros, Halvard.
SOLNESS
Sed mi havas opinion _mian_. Vi tamen vidos, ke arangxigxos bone por
vi en la nova domo.
SINJORINO SOLNESS
Ho Dio, -- bone por mi --!
SOLNESS
(vigle) Jes! Jes! Fidu nur _tion_! Cxar _tie_, vidu, -- _tie_
estos nekredeble multe kio memorigos vin pri via propra --
SINJORINO SOLNESS
Pri tio, kio estis post patro kaj patrino, -- Kaj forbrulis --
cxio.
SOLNESS
(mallauxte) Jes, jes, vi kompatinda Aline. Estis terura bato por vi,
tiu.
SINJORINO SOLNESS
(ekplendas) Vi povas konstrui kiom ajn, kion vi volas, Halvard, --
por _mi_ vi ne plu povas rekonstrui veran hejmon!
SOLNESS
(pasxadas sur la planko) Nu, do ni je Dio ne plu parolu pri tio
cxi.
SINJORINO SOLNESS
Alie ni ja ne kutimas paroli pri tio. Cxar vi ja cxiam evitas la
temon --
SOLNESS
(abrupte haltas kaj rigardas sxin) Cxu _mi?_ Kial mi _tion_ farus?
Evitas?
SINJORINO SOLNESS
Ho jes, mi bone komprenas vin, Halvard. Vi volas kompati min. Kaj
ankaux senkulpigi min. Tiom, -- kiom vi povas.
SOLNESS
(kun surprizitaj okuloj) _Vin_! Cxu estas _vi_, -- vi mem, pri kiu vi
parolas, Aline!
SINJORINO SOLNESS
Jes, devas ja esti pri mi, cxu ne?
SOLNESS
(nevole al si mem) Ankaux _tio_!
SINJORINO SOLNESS
Cxar pri la malnova domo, -- pri _gxi_ devis esti kiel estis. Granda
Dio, -- kiam unue la akcidento okazis, --
SOLNESS
Jes, vi pravas. Akcidenton oni ne regas, -- oni diras.
SINJORINO SOLNESS
Sed la terurajxo kiu postsekvis la fajron --! Estas _tio_! Tio, tio,
tio!
SOLNESS
(impete) Pri _gxi_ ne pensu, Aline!
SINJORINO SOLNESS
Jes, gxuste pri _tio_ mi devas pensi. Kaj fine ankaux povi paroli pri
gxi. Cxar sxajnas al mi, ke mi ne plu povas porti tion. Kaj ke mi
neniam permesigxas pardoni min mem --!
SOLNESS
(ekkrie) Vin mem --
SINJORINO SOLNESS
Jes, cxar mi ja havis devojn al du flankoj. Al vi kaj al la etuloj.
Mi estus devinta hardi min. Ne estus devinta lasi la timon sxteli
miajn fortojn. Ecx ne la aflikton, cxar la hejmo forbrulis por mi.
(tordas la manojn) Ho, se mi estus povinta, Halvard!
SOLNESS
(mallauxte, skuita, proksimigxas) Aline, -- promesu al mi, ke vi
neniam plu pensu tiajn pensojn. -- Promesu al mi tion!
SINJORINO SOLNESS
Ho Dio, -- promesi! Promesi! Eblas ja promesi kion ajn --
SOLNESS
(premas la manojn kaj pasxadas sur la planko) Ho, estas malesperige!
Neniam radio de suno! Ecx ne brileto enen en la hejmon!
SINJORINO SOLNESS
Cxi tie ja ne estas hejmo, Halvard.
SOLNESS
Ho ne! Vere, vere. (peze) Kaj Dio scias cxu vi ne pravos en _tio_,
ke ne farigxos pli bone por ni en la nova domo.
SINJORINO SOLNESS
Farigxos neniam. Same malplene. Same senhome. _Jene_ kiel _cxi
tie_.
SOLNESS
(impete) Sed, je la mondo, kial ni do konstruis gxin? Diru al mi!
SINJORINO SOLNESS
Ne, al tio vi devas mem respondi.
SOLNESS
(ekrigardas sxin suspekteme) Kion vi aludas per _tio_, Aline?
SINJORINO SOLNESS
Kion mi aludas?
SOLNESS
Jes, je diablo --! Vi eldiris tiel strange. Kvazaux vi havus iun
subpenson.
SINJORINO SOLNESS
Ne, pri tio mi povas certigi vin --
SOLNESS
(proksimigxas) Ho, multan dankon, -- mi scias, kion mi scias. Kaj mi
ankaux vidas kaj auxdas, mi, Aline. Fidu tion!
SINJORINO SOLNESS
Sed kio do? Kio?
SOLNESS
(starigas sin antaux sxin) Cxu ne estas tiel, ke vi trovas ruzeman,
kasxitan sencon en la plej sincera vorto, kiun mi diras?
SINJORINO SOLNESS
_Mi_, vi diras! Cxu _mi_ faras!
SOLNESS
(ridas) Ho, ho, ho! Tio estas ja komprenebla, Aline! havante malsanan
edzon en la domo por kiu peni --
SINJORINO SOLNESS
(timigite) _Malsana_? Cxu vi estas _malsana_, Halvard, --
SOLNESS
(ekkrias) Duone frenezan edzon, do! Frenezan edzon! Nomu min kiel al
vi placxas.
SINJORINO SOLNESS
(palpas por la segxdorso kaj eksidas) Halvard, -- je Dio en la
cxielo --!
SOLNESS
Sed vi eraras, ambaux. Kaj vi kaj la doktoro. Ne estas tiel pri
mi.
(Li iras tien kaj reen sur la planko. _Sinjorino Solness_ timeme
sekvas lin per la okuloj. Poste li iras al sxi.)
SOLNESS
(trankvile) Funde mankas al mi nenio.
SINJORINO SOLNESS
Ne, cxu ne! Sed kio do estas pri vi?
SOLNESS
Estas _tio_, ke multfoje mi preskaux sentas min ekfali sub tiu terura
sxuldosxargxo --
SINJORINO SOLNESS
Sxuldo, vi diras! Sed vi ja ne havas sxuldon al iu, Halvard!
SOLNESS
(mallauxte, en emocio) Senfundan kulpon, kaj sxuldon al vi, -- al vi,
-- al vi, Aline.
SINJORINO SOLNESS
(ekstaras malrapide) Kiu estas la subpenso en tio cxi? Diru prefere
tuj.
SOLNESS
Sed ne _estas_ iu subpenso! Mi neniam faris al vi malbonon. Almenaux
ne konscie kaj intence. Kaj tamen -- sentigxas kiel premeganta kulpo
kusxanta sur mi.
SINJORINO SOLNESS
Kulpo al _mi_?
SOLNESS
Pleje al vi.
SINJORINO SOLNESS
Do vi -- tamen estas malsana, Halvard.
SOLNESS
(peze) Do eble estas. Aux io tia. (rigardas al la
pordo dekstre, kiu malfermigxas) Nu! Nun lumigxas.
(_Hilde Wangel_ envenas. Sxi iomete sxangxis ion sur sia vestajxo. La
juprando estas mallevita.)
HILDE
Bonan matenon, konstruestro!
SOLNESS
(kapsignas) Vi dormis bone?
HILDE
Mirinde bone! Kvazaux en lulilo. Ho, -- mi kusxis kaj strecxis min --
kvazaux princino!
SOLNESS
(ridetas iomete) Efektive gxuinde.
HILDE
Efektive.
SOLNESS
Kaj eble ankaux songxis?
HILDE
Jes, jes. Sed _tio_ estis terura.
SOLNESS
Cxu?
HILDE
Jes, cxar mi songxis, ke mi falas de terure alta, kruta rokajxo. Cxu
vi neniam songxas ion tian?
SOLNESS
Nu jes, -- foje --
HILDE
Estas tre ekscite -- kiam oni falas kaj falas.
SOLNESS
Sentigxas glaciige, sxajnas al mi.
HILDE
Cxu vi tiras la gambojn supren sub vin dum tio okazas?
SOLNESS
Jes, tiel alte kiel eblas.
HILDE
Ankaux _mi_ faras.
SINJORINO SOLNESS
(prenas la sunsxirmilon) Nun mi devas eliri en la urbon, mi, Halvard.
(al _Hilde_) Kaj mi provos trovi ion por vi utilan.
HILDE
(volas jxeti sin al sxia kolo) Ho plej kara, plej cxarma sinjorino
Solness! Vi estas vere tro afabla! Ege, ege afabla --
SINJORINO SOLNESS
(deturnante, liberigas sin) Ho, tute ne. Estas ja nur mia devo, tio.
Kaj tial mi volonte faras.
HILDE
(cxagrenita, pintigas la busxon) Cetere sxajnas al mi, ke mi povas
iri en la stratoj, -- tiel bele kiel mi _nun_ ordigis la vestajxojn.
Aux cxu mi eble ne _povas_?
SINJORINO SOLNESS
Sincere dirite mi opinias, ke iuj postrigardus vin.
HILDE
(blovas) Puh! Nenio alia? Tio estas ja nur amuza.
SOLNESS
(en kasxita, malbona humoro) Jes, sed homoj povus imagi al si, ke
_ankaux vi_ estas freneza, vi komprenu.
HILDE
Freneza? Cxu do estas tiom da frenezuloj en cxi tiu urbo?
SOLNESS
(montras al sia frunto) Jen vi vidas almenaux unu tian.
HILDE
Vi, -- konstruestro?
SINJORINO SOLNESS
Usx! Ho ne do, kara, bona Halvard!
SOLNESS
Cxu vi ankoraux ne rimarkis tion?
HILDE
Ne, vere ne. (regas sin kaj iomete ridas) Jes, tamen eble en unu
sola rilato.
SOLNESS
Nu, cxu vi _tion_ auxdas, Aline?
SINJORINO SOLNESS
Kiu rilato estas tiu, frauxlino Wangel?
HILDE
Ne, tion mi ne diras.
SOLNESS
Ho jes, diru!
HILDE
Ho ne, dankon, -- _tiel_ freneza mi ne estas.
SINJORINO SOLNESS
Kiam vi kaj frauxlino Wangel estos solaj, sxi certe diros,
Halvard.
SOLNESS
Nu, -- Cxu vi _tion_ kredas?
SINJORINO SOLNESS
Ho jes ja. Cxar vi ja konas sxin bone de antauxe. Jxus ekde sxi estis
infano, -- vi ja rakontas.
(Sxi eliras tra la pordo maldekstre.)
HILDE
(iom poste) Via edzino tute ne sxatas _min, cxu?_
SOLNESS
Cxu vi povis rimarki ion tian pri sxi?
HILDE
Cxu vi mem _tion_ ne rimarkis?
SOLNESS
(eviteme) Aline farigxis tre homoevitema la lastajn jarojn.
HILDE
Cxu ankaux _tia_?
SOLNESS
Sed se vi nur pli bone konigxis al sxi --. Jes, cxar funde sxi estas
tre gxentila -- kaj afabla -- kaj bona --
HILDE
(senpacienca) Sed se sxi _tia_ estas, -- kial sxi dirus tion cxi pri
devo!
SOLNESS
Pri devo?
HILDE
Jes, sxi ja diris, ke sxi volis eliri por acxeti ion por mi. Cxar
estas sxia _devo_, -- sxi diris. Ho, mi ne povas elteni tiun malbelan
vorton!
SOLNESS
Kial ne?
HILDE
Ne, cxar gxi aspektas malvarme kaj pinte kaj pike. Devo -- devo --
devo. Cxu ne ankaux vi trovas -- ke gxi kvazaux pikas?
SOLNESS
Hm, -- mi neniam pensis profunde pri tio.
HILDE
Ho jes! Kaj se sxi estas tiel afabla, -- kiel vi diras, ke sxi estas,
-- kial sxi do dirus tiajxon?
SOLNESS
Sed je Dio, kion sxi estus dirinta?
HILDE
Sxi povus diri, ke sxi volis fari tion, cxar sxi tiom multe sxatas
min. Ion tian sxi estus povinta diri. Ion kio estas vere varma kaj
kora, vi komprenu.
SOLNESS
(rigardas sxin) Cxu estas _tiel_, ke vi tion preferas?
HILDE
Jes, gxuste tiel. (pasxadas sur la planko, haltas apud la
librosxranko kaj rigardas la librojn)
HILDE
Vi havas tre multajn librojn.
SOLNESS
Ho, mi ja akiris kelkajn.
HILDE
Cxu vi ankaux legas cxiujn tiujn librojn?
SOLNESS
Pli frue mi provis. Cxu _vi_ legas?
HILDE
Ho ne! Neniam -- nun ne plu. Cxar mi ne sukcesas trovi la
kuntekston.
SOLNESS
Gxuste tiel estas ankaux pri mi.
(_Hilde_ iom pasxadas, haltas cxe la tableto, malfermas la aktujon
kaj foliumas)
HILDE
Cxu estas vi, kiu desegnis tion cxi?
SOLNESS
Ne, estas juna viro, kiun mi dungis por helpi min.
HILDE
Unu, kiun vi mem instruis?
SOLNESS
Nu ja, li lernis iom ankaux de _mi_.
HILDE
(eksidas) Do li certe estas tre lerta? (rigardas iomete desegnajxon)
Cxu ne?
SOLNESS
Ne malbona. Por _mia_ bezono --
HILDE
Ho jes! Li certe estas ege lerta.
SOLNESS
Cxu vi vidas tion el la desegnajxoj?
HILDE
Pa, -- tiuj krifacxoj! Sed cxar li lernis de _vi_, tiam --
SOLNESS
Ho, pro _tio_ --. Estas multaj cxi tie, kiuj lernis de _mi_. Kaj
_same_ mallertaj ili estas.
HILDE
(rigardas lin kaj skuas la kapon) Ne, ecx se mi mortus, mi ne
komprenus, ke vi povas esti tiom stulta.
SOLNESS
Stulta? Cxu vi trovas min tiom stulta?
HILDE
Jes, mi faras. Cxar vi akceptas instruadi tiajn ulojn, kaj --
SOLNESS
(ekmiras) Nu? Kaj kial ne?
HILDE
(ekstaras, duone serioza, duone ridanta) Isxsx, ne do, konstruestro!
Al kio _tio_ celus! Neniu alia ol _vi_ rajtus konstrui. Vi estus la
sola pri tio. Fari cxion mem. Nun vi scias.
SOLNESS
(senpere) Hilde --!
HILDE
Nu?
SOLNESS
Kiel vi venis al tia ideo?
HILDE
Cxu vi trovas _tion cxi_ malgxuste pensita de mi?
SOLNESS
Ne, _tial_ ja ne. Sed nun mi diru ion al vi.
HILDE
Nu kion?
SOLNESS
Sencxese -- en silento kaj soleco -- mi pensadas pri la sama
ideo.
HILDE
Jes, estas ja kompreneble, sxajnas al mi.
SOLNESS
(rigardas sxin esplore) Kaj tion vi certe jam rimarkis.
HILDE
Ne, tute ne.
SOLNESS
Sed antauxe, -- kiam vi diris, ke vi opiniis min -- sensenca? Tiel
en unu rilato --?
HILDE
Ho, tiam mi pensis pri io tute alia.
SOLNESS
Pri kio alia?
HILDE
Povas esti indiferente por vi, konstruestro.
SOLNESS
(pasxadas sur la planko) Jes, jes, -- kiel vi volas. (haltas apud la
orielo) Venu cxi tien, kaj mi montru ion al vi.
HILDE
(proksimigxas) Kio estas?
SOLNESS
Jen vidu, -- tie en la gxardeno --?
HILDE
Jes?
SOLNESS
(montras eksteren) Gxuste trans tiu sxtonejo --?
HILDE
La nova domo vi aludas?
SOLNESS
Tiu kiu estas konstruata, jes. Preskaux finita.
HILDE
Gxi havas tre altan turon, sxajnas al mi.
SOLNESS
La skafaldo ankoraux staras.
HILDE
Cxu tiu estas via nova domo?
SOLNESS
Jes.
HILDE
(rigardas lin) Cxu estas infancxambretoj ankaux en _tiu_ domo?
SOLNESS
Tri, kiel cxi tie.
HILDE
Kaj neniuj infanoj.
SOLNESS
Ecx ne venos.
HILDE
(kun duona rido) Jes, cxu ne estas kiel mi diris --!
SOLNESS
Ke --?
HILDE
Ke vi tamen estas -- iomete -- tiel freneza.
SOLNESS
Cxu estis pri tio cxi, ke vi pensis?
HILDE
Jes, pri tiuj malplenaj infancxambretoj, en kiuj mi dormis.
SOLNESS
(mallauxtigas la vocxon) Ni _havis_ infanojn, -- Aline kaj mi.
HILDE
(rigardas lin intense) Cxu _vi_ --!
SOLNESS
Du knabetoj. Ambaux same agxaj.
HILDE
Dunaskitoj do.
SOLNESS
Jes, dunaskitoj. Estis antaux dek unu -- dek du jaroj.
HILDE
(atenteme) Kaj ambaux do estas --? Do tiujn dunaskitojn vi ne plu
_havas_?
SOLNESS
(en silenta emocio) Ni havis ilin nur proksimume du semajnojn. Aux
apenaux _tiom_ longe. (impete ekdiras) Ho, Hilde, kiel nekompreneble
bone estas por mi, ke vi venis! Cxar nun fine mi havas iun, kun kiu
mi povas paroli!
HILDE
Cxu _tion_ vi ne povas -- ecx ne kun _sxi_?
SOLNESS
Ne pri tio cxi. Ne kiel mi _volas_ kaj devas. (peze) Kaj ankaux ne
pri multaj aliaj aferoj.
HILDE
(mallauxte) Cxu nur _tion_ vi celis, kiam vi diris, ke vi bezonas
min?
SOLNESS
Nu ja, pli gxuste. Almenaux hieraux. Cxar hodiaux mi vere ne plu
scias -- (interrompante) Venu, kaj ni eksidu, Hilde. Eksidu en la
sofon, -- kaj vi havos la gxardenon antaux la okuloj.
(_Hilde_ eksidas en la sofoangulon)
SOLNESS
(tiras segxon pli proksimen) Cxu vi sxatus auxdi pri gxi?
HILDE
Jes, mi tre sxatus auxskulti vin.
SOLNESS
(eksidas) Kaj mi cxion diros al vi.
HILDE
Nun mi havas kaj la gxardenon kaj vin antaux la okuloj, konstruestro.
Rakontu do! Tuj!
SOLNESS
(montras al la fenestro de la orielo) Jen sur la altejo, -- kie vi
nun vidas la novan domon --
HILDE
Jes?
SOLNESS
-- jen logxis Aline kaj mi dum la unuaj jaroj. Cxar tie supre situis
tiam malnova domo, kiu antauxe apartenis al sxia patrino. Kaj gxin ni
heredis post sxi. Kaj ankaux la tutan grandan gxardenon.
HILDE
Cxu estis turo ankaux sur _tiu_ domo?
SOLNESS
Ecx ne spuro de tiajxo. Estis granda, malbela, sombra ligna kesto
laux ekstera aspekto. Sed tamen suficxe varma kaj hejmeca
interne.
HILDE
Vi do malkonstruis la malnovan rubajxon?
SOLNESS
Ne. Gxi forbrulis por ni.
HILDE
Cxio?
SOLNESS
Jes.
HILDE
Cxu estis granda malfelicxo por vi, tio?
SOLNESS
Dependas. Kiel konstruestro mi prosperis post tiu fajro --
HILDE
Nu, sed --?
SOLNESS
Ni tiam estis jxus ricevintaj la du knabetojn --
HILDE
La kompatindajn dunaskitojn, jes.
SOLNESS
Ili venis en la mondon sanaj kaj viglaj. Kaj ili kreskis de tago al
tago, videble.
HILDE
Infanetoj kreskas rapide la unuajn tagojn.
SOLNESS
Estis la plej bela vidajxo por la okulo, kiam Aline kusxis tie kun
ambaux etuloj. -- Sed jen venis la nokto de la fajro --
HILDE
(intense) Kio okazis! Diru do! Cxu iu mortbrulis!
SOLNESS
Ne; ne tiel. Cxiuj bone savigxis el la domo --
HILDE
Nu, sed kio do --?
SOLNESS
La timo skuis Aline tiel terure. La fajroalarmo, -- la fugxo el la
domo -- tiel urgxa, -- kaj ecx en glaciiga nokta frosto --. Cxar ni
devis ja elporti ilin tiaj kiaj ili estis. Kaj sxin kaj la
etulojn.
HILDE
Tion ili do ne eltenis?
SOLNESS
Jes, _ili_ eltenis, sed Aline ekhavis febron. Kaj _tiu_ influis la
lakton. Mamnutri ilin mem sxi nepre volis. Cxar estas sxia devo, sxi
diris. Kaj ambaux niaj knabetoj, ili (kunpremas la manojn) ili --
ho!
HILDE
_Tion_ ili ne transvivis?
SOLNESS
Ne, _tion_ ili ne transvivis. Estis _tio_, kio forprenis ilin
de ni.
HILDE
Certe estis terure por vi.
SOLNESS
Terure por mi. Sed dek fojojn pli terure por Aline. (li pugnigas la
manojn en silenta kolero) Ho, ke tiajxo rajtu okazi en la mondo!
(abrupte kaj firme) Ekde la tago kiam mi perdis ilin, mi nevolonte
konstruis pregxejojn.
HILDE
Eble ecx ne la pregxejturon norde cxe ni?
SOLNESS
Ne volonte. Mi scias kiel gxoja kaj facila mi sentis min, kiam tiu
turo staris finita.
HILDE
Tion ankaux _mi_ scias.
SOLNESS
Kaj nun mi neniam konstruas -- neniam plu tiajxojn! Nek pregxejojn
nek pregxejturojn.
HILDE
(kapsignas malrapide) Nur domojn en kiuj homoj povas logxi.
SOLNESS
Hejmojn por homoj, Hilde.
HILDE
Sed hejmoj kun altaj turoj kaj turpintoj.
SOLNESS
Jes, prefere tion. (sxangxas al pli facila tono) Jes, vidu, -- kiel
mi diris, -- tiu fajro, gxi portis min supren, gxi. Ja, kiel
konstruestro do.
HILDE
Kial vi ne nomas vin arkitekto, kiel la aliaj?
SOLNESS
Mi ne studis suficxe profunde por tio. Kion mi scias, mi cxefe
elpensis mem.
HILDE
Sed supren vi tamen atingis, konstruestro.
SOLNESS
Post la fajro, jes. Preskaux la tutan gxardenon mi parceligis en
grundojn por vilaoj. Kaj _tie_ mi povis konstrui, gxuste kiel mi mem
deziris. Kaj _sekve_ iris por mi glate.
HILDE
(rigardas lin esplore) Vi certe estas tre felicxa viro. Laux via nuna
stato.
SOLNESS
(sombre) Felicxa? Cxu ankaux _vi_ tion diras? Kiel cxiuj aliaj.
HILDE
Jes, cxar tiel sxajnas al mi. Kiam vi nur ne plu pensas pri la du
infanetoj, vi --
SOLNESS
(malrapide) La du infanetoj, -- ne estas facile forgesi ilin,
Hilde.
HILDE
(iom necerta) Cxu ili ankoraux staras en la vojo? Tiel longe
poste?
SOLNESS
(rigardas sxin firme, sen respondi) Felicxa viro, vi diris --
HILDE
Jes, sed cxu vi ne estas, -- tamen?
SOLNESS
(dauxre rigardas sxin) Kiam mi rakontis al vi tion pri la fajro -- hm --
HILDE
Nu ja!
SOLNESS
Cxu ne estis iu certa penso, kiun vi -- rimarkis?
HILDE
(pripensas vane) Ne. Kiu penso _tiu_ estus?
SOLNESS
(kun subpremata intenseco) Sole pro tiu fajro mi farigxis kapabla
konstrui hejmojn por homoj. Hejmecajn, varmajn, helajn hejmojn, kie
patro kaj patrino kaj la tuta infanaro povas vivi en la fidema, gxoja
sento, ke estas ege felicxa afero tio, _ekzisti_ en la mondo. Kaj
precipe tio, aparteni unu al la alia -- tiel en grandaj kaj
malgrandaj rilatoj.
HILDE
(vigle) Jes, sed cxu ne estas ege granda felicxo por vi, tio, ke vi
povas fari tiajn belegajn hejmojn?
SOLNESS
La prezo, Hilde. La terura prezo kiun mi devis pagi por _atingi_.
HILDE
Sed cxu trans _tio_ do tute neeblas pasi?
SOLNESS
Ne. Por kapabli konstrui hejmojn por aliuloj, mi devis rezigni, --
por cxiam rezigni pri hejmo por mi mem. Mi aludas al hejmo por la
infanaro. Kaj ankaux por patro kaj patrino.
HILDE
(zorgeme) Sed cxu vi _tion_ do _devis_? Por cxiam, vi diras?
SOLNESS
(kapjesas malrapide) Estis la prezo por tiu felicxo, pri kiu homoj
babiladas. (elspiras peze) Tiu felicxo, -- hm, -- tiu felicxo ne
estis pli malmultekoste havebla, Hilde.
HILDE
(kiel antauxe) Sed cxu ne eblas, ke _tio_ plibonigxos?
SOLNESS
Neniam. Neniam. Ankaux _tio_ estas sekvo de la fajro. Kaj de la posta
malsano de Aline.
HILDE
(rigardas lin kun nedifinebla esprimo) Kaj tamen vi dauxre konstruas
tiujn infancxambretojn.
SOLNESS
(serioze) Cxu vi neniam rimarkis, Hilde, ke la neebleco -- gxi
kvazaux allogas kaj vokas vin?
HILDE
(pripensas) La neebleco? (vigle) Jes certe! Cxu ankaux _vi_ tiel
sentas?
SOLNESS
Jes, mi tiel sentas.
HILDE
Do estas -- iomete trolo ankaux en _vi_?
SOLNESS
Kial trolo?
HILDE
Kiel _vi_ do volas nomi tiajxon?
SOLNESS
(ekstaras) Ne, ne, eble estas. (impete) Sed cxu mi ne devas
_farigxi_ trolo, -- pro tio kiel cxiam okazas por mi en cxio! En
cxio!
HILDE
Kiel?
SOLNESS
(mallauxte, en interna emocio) Rimarku kion mi diras al vi, Hilde.
Cxio kion mi sukcesis fari, konstrui, krei en beleco, en sekureco, en
hejmeco, -- ankaux en grandanimo -- (pugnigas la manojn) Ho, cxu ne
estas terure imagi al si --!
HILDE
_Kio_ do estas tiel terura?
SOLNESS
Ke cxion tion mi devas konstante kontrauxpezi. Pagi. Ne per mono. Sed
per homa felicxo. Kaj ne sole per mia propra felicxo. Sed per tiu
ankaux de aliuloj. Jes, jes, vidu _jenon_, Hilde! Tiun prezon mia
artista staro kostis por mi -- kaj por aliuloj. Kaj cxiun opan tagon
mi devas rigardadi, ke la prezo denove pagigxas por mi, -- kaj cxiam
denove!
HILDE
(ekstaras kaj fiksrigardas lin) Nun vi certe pensas pri -- pri
_sxi_.
SOLNESS
Jes. Precipe pri Aline. Cxar Aline -- _sxi_ havis _sian_ vivotaskon,
ankaux sxi. Same kiel mi havis la mian. (la vocxo tremas) Sed sxia
vivotasko, gxi devis esti mistraktata, subjugata, rompata en pecojn,
-- por ke la mia atingu -- al ia granda venko. Jes, cxar vi sciu, ke
Aline, -- sxi havis talentojn por konstrui, ankaux sxi.
HILDE
Sxi! Por konstrui?
SOLNESS
(skuas la kapon) Ne domojn kaj turojn kun pintoj -- kaj tiajxoj, pri
kiuj _mi_, okupigxas --
HILDE
Nu, pri _kio_ do?
SOLNESS
(mole, en emocio) Por konstrui infananimetojn, Hilde. Konstrui
infananimojn tiel ke ili povas ekstari en noblaj, belaj formoj. Tiel
ke ili povus altigxi al rektaj, maturaj homoj. _Tio cxi_ estis por
kio Aline havis talenton. -- Kaj cxio tio nun nur kusxas tie. Neuzata
-- kaj ne plu uzebla. Kaj neniel utila. -- Gxuste kiel la rubajxoj
post fajro.
HILDE
Jes, sed tamen se tiel estus --?
SOLNESS
_Estas_ tiel! _Estas_ tiel! Mi scias.
HILDE
Nu, sed _vi_ almenaux ne estas kulpa pri tio.
SOLNESS
(fiksas la okulojn al sxi kaj kapsignas malrapide) Nu ja, _tiu_ estas
la granda, terura demando. _Tiu_ estas la dubo, kiu mordadas min --
nokton kaj tagon.
HILDE
Tiu cxi!
SOLNESS
Jes, supozu nun -- ke mi _kulpus_. Iel.
HILDE
Vi! Pri la fajro!
SOLNESS
Pri cxio. Pri la tuto. -- Kaj eble tamen -- tute senkulpa.
HILDE
(rigardas lin zorgeme) Ho, konstruestro, -- dirante ion tian, vi ja
tamen -- tamen estas malsana.
SOLNESS
Hm, -- eble mi neniam farigxos tute sana en _tiu_ rilato.
(_Ragnar Brovik_ singardeme malfermas la etan pordon en la angulo
maldekstre.)
(_Hilde_ iras antauxen sur la planko.)
RAGNAR
(kiam li vidas _Hilde_) Ho -- Pardonu, sinjoro Solness -- (Li volas
retiri sin.)
SOLNESS
Ne, ne, restu. Por ke estu farite.
RAGNAR
Ho jes, -- se tio eblus!
SOLNESS
Pri via patro ne plibonigxas, mi auxdas.
RAGNAR
Pri patro rapide gravigxas. Kaj tial mi ege petas vin, -- skribu
kelkajn favorajn vortojn sur unu el la folioj! Ion kion patro povas
legi antaux ol li --
SOLNESS
(impete) Ne plu parolu al mi pri tiuj viaj desegnajxoj!
RAGNAR
Cxu vi rigardis ilin?
SOLNESS
Jes, -- mi faris.
RAGNAR
Kaj ili ne tauxgas? Kaj ankaux _mi_ ne tauxgas?
SOLNESS
(eviteme) Restu cxe mi, Ragnar. Kaj vi ricevos kondicxojn laux via
deziro. Kaj vi povos edzigxi al Kaja. Vivi senzorge. Eble ankaux
felicxe. Nur ne pensu memstare konstrui.
RAGNAR
Nu ja, do mi devas iri hejmen kaj diri tion al patro. Cxar tion mi
promesis al li. -- _Cxu_ mi diru tion al patro -- antaux ol li
mortos.
SOLNESS
(korsuferas) Ho, diru al li, -- diru al li, kion vi volas, laux mi.
Plej bone nenion diri! (ekdire) Mi ne _povas_ alie agi ol mi faras,
Ragnar!
RAGNAR
Cxu mi do povas kunpreni la desegnajxojn?
SOLNESS
Jes, prenu ilin, -- prenu ilin! Ili kusxas tie sur la tablo.
RAGNAR
(iras tien) Dankon.
HILDE
(metas la manon sur la ujon) Ne, ne, lasu ilin.
SOLNESS
Kial?
HILDE
Jes, cxar ankaux _mi_ volas rigardi ilin.
SOLNESS
Sed vi ja -- (al _Ragnar_) Do, lasu ilin kusxi.
RAGNAR
Bonvole.
SOLNESS
Kaj iru nun hejmen al via patro.
RAGNAR
Jes, mi do faru.
SOLNESS
(kvazaux malespere) Ragnar, -- vi ne postulu de mi ion, kion mi ne
_povas_! Cxu vi auxdas, Ragnar! Vi ne _devas_!
RAGNAR
Ne, ne. Pardonu -- (Li kapklinas kaj eliras tra la pordo en la
angulo.)
(_Hilde_ eksidas sur segxon apud la spegulo.)
HILDE
(kolere rigardas al _Solness_) Jeno estis tre malbona de vi.
SOLNESS
Cxu ankaux _vi_ tion trovas?
HILDE
Jes, estis vere abomene. Rigore, malbone kaj ankaux kruele.
SOLNESS
Ho, vi ne komprenas kiel estas por _mi_.
HILDE
Tamen --. Vi ne devus esti tia.
SOLNESS
Vi ja mem jxus diris, ke estas nur _mi_ kiu rajtus konstrui.
HILDE
Tiajxon _mi_ povas diri. Sed vi ne devas.
SOLNESS
Mi pli ol iu alia. Tiel multekoste kiel mi acxetis mian pozicion.
HILDE
Nu ja, -- per io kion vi nomas endoma hejmeco -- aux io simila.
SOLNESS
Kaj per mia anima paco aldone.
HILDE
(ekstaras) Anima paco! (intime) Nu ja, vi pravas! -- Kompatinda
konstruestro, -- vi ja imagas al vi, ke --
SOLNESS
(kun silenta, gluglanta rido) Eksidu nun ree, Hilde. Kaj vi auxdos
komikajxon.
HILDE
(strecxita, eksidas) Nu jes?
SOLNESS
Aspektas kiel io ridinde sensignifa. Cxar la tuta afero temas nur
pri fendeto en kamentubo, komprenu.
HILDE
Nenio alia?
SOLNESS
Ne, ne komence.
(Li translokigas sian segxon pli proksimen al _Hilde_ kaj
eksidas.)
HILDE
(senpacience, frapas sian genuon) Do, la fendeto en la kamentubo!
SOLNESS
Mi rimarkis tiun fendeton en la tubo longe, longe antaux ol ekbrulis.
Cxiun fojon kiam mi supreniris al la subtegmento, mi ekrigardis por
scii, cxu gxi dauxre tie _estas_.
HILDE
Kaj gxi _estis_?
SOLNESS
Jes. Cxar neniu alia sciis pri gxi.
HILDE
Kaj vi nenion diris?
SOLNESS
Ne, mi ne faris.
HILDE
Ecx ne pensis pri riparo de la tubo?
SOLNESS
Certe pensis, -- sed ne ekfaris. Cxiun fojon kiam mi intencis
komenci, estis kvazaux mano intermetis sin. Ne hodiaux, mi pensis.
Morgaux. Neniam farigxis.
HILDE
Jes, sed kial vi do tiel senzorgis!
SOLNESS
Cxar mi pensadis. (malrapide kaj mallauxte) Per tiu eta nigra fendo
en la kamentubo mi povus eble altigxi -- kiel konstruestro.
HILDE
(rigardas antaux si) Certe estis strecxe.
SOLNESS
Nerezisteble. Tute nerezisteble. Cxar tiam cxio aspektis por mi
facile kaj simple. Mi volis, ke okazu mezvintre. Iom antaux tagmezo.
Mi estus sur la vojo veturigante Aline en la sledeto. La servistoj
hejme estus ege hejtigante la fornojn --
HILDE
Jes, cxar estus ege malvarme tiun tagon?
SOLNESS
Ege akre -- ja. Kaj ili volis, ke estu varme por Aline, kiam sxi
envenus.
HILDE
Cxar sxi ja estas ege frostema, sxi.
SOLNESS
Sxi _estas_. Kaj okazus dum la veturo hejmen, ke ni vidus la
fumon.
HILDE
Nur la fumon?
SOLNESS
Unue la fumon. Sed kiam ni venus al la gxardena barilpordo, ni vidus
la malnovan lignan keston en ruligxantaj fajroflamoj. -- Tiel mi
deziris ke okazu, komprenu.
HILDE
Sed, je Dio, ke gxi tiel okazus!
SOLNESS
Jes, vi diras, Hilde.
HILDE
Nu, sed auxskultu nun, konstruestro. Cxu vi estas tute certa, ke la
fajro originis en la eta fendo en la kamentubo?
SOLNESS
Ne, kontrauxe. Mi estas tute certa, ke la fendeto en la tubo havis
neniun rilaton al la fajro.
HILDE
Nu kio!
SOLNESS
Tute klare pruvigxis, ke la fajro ekflamis en vestajx-cxambreto, --
en tute alia parto de la domo.
HILDE
Sed kial vi do sidas tiel babiladante pri tiu fendita kamentubo!
SOLNESS
Cxu mi rajtas paroli pli kun vi, Hilde?
HILDE
Jes, se vi nur parolos prudente, --
SOLNESS
Mi provos. (li lokigas sian segxon pli proksimen)
HILDE
Do, ekparolu, konstruestro.
SOLNESS
(konfidence) Cxu ne ankaux _vi_ tion kredas, Hilde, ke ekzistas iuj
selektitaj homoj, kiuj ricevis la potencon kaj kapablon _deziri_ ion,
_avidi_ ion, _voli_ ion -- tiel intense kaj tiel -- tiel necedigeble
-- ke fine ili _devas_ tion akiri. Cxu vi ne tion kredas?
HILDE
(kun nedifinebla esprimo en la okuloj) Se _tiel_ estas, ni iam vidos
-- cxu _mi_ apartenas al tiuj selektitaj.
SOLNESS
Ne estas la memo _sola_, kiu kauxzas tiajn grandajn reagojn. Ho ne,
-- la helpantoj kaj servantoj, -- ili devas ja kunagi, ankaux ili, se
io farigxu. Sed ili neniam venas de si mem. Oni devas ilin persiste
voki. Interne en si mem do, vi komprenas.
HILDE
Kiaj helpantoj kaj servantoj estas tiuj?
SOLNESS
Ho, pri ili ni parolu alian fojon. Ni restu nun pri la fajro.
HILDE
Cxu vi ne opinias, ke tiu fajro venus -- ecx se vi ne estus
dezirinta?
SOLNESS
Se maljuna Brovik estus posedinta la domon, neniam gxi estus brulinta
tiel oportune por _li_. Pri tio mi certas. Cxar li ne komprenas voki
la helpantojn, li, kaj ankaux ne la servantojn. (ekstaras en
maltrankvilo) Vi vidas, Hilde, ke tamen estas mia kulpo, ke la du
knabetoj devis pagi per la vivo. Kaj cxu mi ne ankaux kulpas pro
_tio_, ke Aline ne farigxis tio, kion sxi devis kaj povis. Kaj kion
sxi arde volis.
HILDE
Jes, sed cxar ja nur estas tiuj helpantoj kaj servantoj, tial --
SOLNESS
Kiu vokis la helpantojn kaj servantojn? Estis _mi_! Kaj ili venis kaj
cedis al mia volo. (en kreskanta ekscito) Estas _tio_, kion homoj
nomas, havi la bonsxancon kun si. Sed mi povas diri al vi, mi, kiel tiu
bonsxanco sentigxas! Gxi sentigxas kiel granda, senhauxta loko cxi tie
sur la brusto. Kaj la helpantoj kaj la servantoj senhauxtigas aliulojn
por kovri _mian_ vundon! -- Sed la vundo tamen ne sanigxas. Neniam, --
neniam! Ho, se vi scius, kiel gxi foje sucxas kaj brulas.
HILDE
(rigardas lin atente) Vi _estas_ malsana, konstruestro. Tre malsana,
mi inklinas kredi.
SOLNESS
Diru _freneza_. Cxar _tion_ vi ja pensas.
HILDE
Ne, mi opinias, ke ne mankas al vi prudento.
SOLNESS
_Kio_ do? Eldiru!
HILDE
Mi dezirus scii, cxu vi ne naskigxis en la mondon kun malsana
konscienco.
SOLNESS
Malsana konscienco? Kia diablajxo estas tio?
HILDE
Mi pensas, ke la konscienco en vi estas ege malforta. Tro sentema.
Ne toleras ekagon. Ne kapablas levi kaj porti tion, kio estas peza.
SOLNESS
(grumblas) Hm! Kia do la konscienco devus esti, se mi rajtas
demandi?
HILDE
En vi mi dezirus, ke la konscienco estus tiel -- tiel vere
fortika.
SOLNESS
Cxu? -- Fortika? Nu. Cxu _vi_ havas fortikan konsciencon?
HILDE
Mi opinias ke _jes_. Mi ne rimarkis ion alian.
SOLNESS
Gxi eble ne vere submetigxis al pruvo, mi pensas.
HILDE
(kun trema tirado cxe la busxo) Ho, ne estis tiel facile forlasi
patron, kiun mi ege amas.
SOLNESS
Ho cxu! Por monato aux du --
HILDE
Mi eble neniam plu revenos hejmen.
SOLNESS
Neniam? Kial vi do forlasis lin?
HILDE
(duone serioze, duone sxerce) Cxu vi nun denove forgesis, ke la dek
jaroj pasis?
SOLNESS
Ho babilajxo. Cxu estis problemoj hejme? Nu?
HILDE
(tute serioze) _Estis_ tio cxi ene en mi, kio pelis kaj vipis min cxi
tien. Ecx logis kaj tiris min.
SOLNESS
(vigle) Jen la afero! Jen la afero, Hilde! Logxas troloj ankaux en
vi. Kiel en mi. Cxar tio trovigxas interne, komprenu, -- estas
_tio_, kio vokas la potencojn eksterajn. Kaj tiam oni devas cedi, --
cxu vole, cxu senvole.
HILDE
Mi preskaux kredas, ke vi pravas, konstruestro.
SOLNESS
(pasxadas sur la planko) Ho, estas tiel absurde multaj diabloj en la
mondo, kiujn oni ne _vidas_, Hilde!
HILDE
Ankaux diabloj?
SOLNESS
(haltas) Bonaj diabloj kaj malicaj diabloj. Helharaj diabloj kaj
nigreharaj. Se oni nur scius, cxu estas la helharaj aux la
nigreharaj, kiuj kaptas onin! (pasxadas) Hoho! Tiam ne estus malfacile!
HILDE
(sekvas lin per la okuloj) Aux se oni havus fortan, ege sanan
konsciencon. Tian ke oni _kuragxus_ fari, kion oni plej arde
_volus_.
SOLNESS
(haltas apud la konsoltablo) Mi opinias, ke la plimulto estas same
malfortuloj kiel mi en tiu rilato.
HILDE
Povas ja esti.
SOLNESS
(apogas sin al la tablo) En la sagaoj --. Cxu vi ion legis en tiuj
malnovaj sagaoj?
HILDE
Ho jes! Dum la tempo kiam mi legis librojn, mi --
SOLNESS
En la sagaoj rakontigxas pri vikingoj, kiuj velis al fremdaj landoj
kaj rabis kaj bruligis kaj mortbatis homojn --
HILDE
Kaj rabis virinojn --
SOLNESS
-- kaj tenis ilin cxe si --
HILDE
-- kaj prenis ilin hejmen sur la sxipoj --
SOLNESS
-- kaj kondutis al ili kiel -- kiel la plej acxaj troloj.
HILDE
(rigardas antauxen kun duone vualita okulo) Sxajnas al mi, ke _tio_
estus incite.
SOLNESS
(kun mallonga, grumblanta rido) Jes, kapti virinojn, jes?
HILDE
_Farigxi_ rabata.
SOLNESS
(rigardas sxin momenton) Nu, tiel.
HILDE
(kvazaux interrompante) Sed kien vi do celas per tiuj vikingoj,
konstruestro?
SOLNESS
Jes, cxar _tiuj_ uloj, ili havis fortikan konsciencon! Kiam ili
revenis hejmen, ili povis kaj vori kaj drinki. Kaj gxojaj kiel
infanoj ili ankaux estis. Kaj la virinoj! Multajn fojojn ili tute ne
volis forlasi ilin. Cxu vi komprenas tiajxon, Hilde?
HILDE
Tiujn virinojn mi tre bone komprenas.
SOLNESS
Hoho! Cxu vi eble mem povus agi sammaniere?
HILDE
Kial ne?
SOLNESS
Vivi kune -- libervole kun tia perfortulo?
HILDE
Se estus perfortulo, kiun mi vere amus, --
SOLNESS
Cxu _eblus_ ami tian ulon?
HILDE
Bona Dio, oni ja ne povas regi sin por kiu oni amu, mi pensas.
SOLNESS
(rigardas sxin penseme) Ho ne, -- eble estas la trolo en ni, kiu
regas _tion_.
HILDE
(kun duona rido) Kaj ankaux tiuj benitaj diabloj, kiujn _vi_ tiel
bone konas. Kaj la helharaj kaj la nigreharaj.
SOLNESS
(varme kaj silente) Do mi deziras, ke la diabloj elektu sagxe por vi,
Hilde.
HILDE
Por mi ili _jam_ elektis. Por cxiam.
SOLNESS
(rigardas sxin profunde) Hilde, -- vi estas kiel sovagxa
arbarbirdo.
HILDE
_Tio_ ne. Mi ne kasxas min sub la arbustoj.
SOLNESS
Ne, ne. Pli kredeble estas iom de rabobirdo en vi.
HILDE
Pli gxuste tio -- eble. (en granda impeto) Kaj kial ne rabobirdo!
Kial mi ne irus rabe, ankaux _mi_? Preni la predon, kiu min logas? Se
mi do kapablas piki la ungegojn en gxin. Venki gxin.
SOLNESS
Hilde, -- cxu vi scias kio vi estas?
HILDE
Jes, mi ja estas tia stranga birdo.
SOLNESS
Ne. Vi estas kiel tagigxo. Kiam mi rigardas vin, -- tiam estas
kvazaux mi rigardus al la sunlevigxo.
HILDE
Diru, konstruestro, -- cxu vi estas certa, ke vi neniam vokis min?
Tiel interne?
SOLNESS
(mallauxte kaj malrapide) Mi preskaux kredas ke mi estas tion
farinta.
HILDE
Kion vi volis _pri_ mi?
SOLNESS
Vi estas la juneco, Hilde.
HILDE
(ridetas) La juneco, kiun vi tiel timas?
SOLNESS
(kapsignas malrapide) Kaj al kiu mi profunde kore sopiras.
(_Hilde_ ekstaras, iras al la eta tablo kaj sercxas la dokumentujon
de _Ragnar_.)
HILDE
(etendas la ujon al li) Nun pri tiuj desegnajxoj --
SOLNESS
(abrupte, rifuzante) Formetu tiujn ajxojn! Mi suficxe rigardis
ilin.
HILDE
Jes, sed vi ja devas skribi ion sur ilin por li.
SOLNESS
Skribi sur ilin! Neniam en la mondo!
HILDE
Sed cxar la bedauxrinda maljuna viro nun kusxas antaux la morto! Cxu
vi ne povas fari al li kaj al la filo gxojon antaux ol ili disigxas?
Kaj eble li ankaux povus konstrui laux ili.
SOLNESS
Jes, estas ja gxuste _tio_, kion li povas. Tion li ja certigis al si,
-- tiu monsinjoro.
HILDE
Sed, bona Dio, -- cxar tiel estas, -- cxu vi ne povas iomete
mensogi?
SOLNESS
Mensogi? (kolere) Hilde, -- foriru de mi kun tiuj diablaj
desegnajxoj!
HILDE
(tiras la ujon iomete al si) Nu, nu, nu, -- ne mordu min. -- Vi
parolas pri troloj, vi. Sxajnas al mi, ke vi mem kondutas kiel trolo.
(cxirkauxrigardas) Kie vi havas plumon kaj inkon?
SOLNESS
Mi ne havas tiajxon cxi tie.
HILDE
(iras al la pordo) Sed cxe la frauxlino certe --
SOLNESS
Restu kie vi estas, Hilde! -- Mi mensogu, vi diris. Nu ja, pro lia
maljuna patro mi povus fari. Cxar lin mi iam rompis. Jxetis lin
teren.
HILDE
Ankaux lin?
SOLNESS
Mi bezonis lokon por mi mem. Sed tiu Ragnar, -- por neniu prezo li
devas elstari.
HILDE
La kompatindulo, tion li ja certe ne faros. Cxar li ja ne tauxgas --
SOLNESS
(pli proksime, rigardas sxin kaj flustras) Se Ragnar progresos, li
frapos _min_ al la teron. Rompas min, -- kiel mi faris al lia
patro.
HILDE
Rompas _vin_? Cxu li do tauxgas?
SOLNESS
Jes, estu certa, ke li tauxgas! Li estas la junulo, kiu staras preta
por frapi la pordon al mi. Kaj forpeli la tutan konstruestron
Solness.
HILDE
(rigardas lin en silenta riprocxo) Kaj vi tamen volis bari lin
ekstere. Fi, konstruestro!
SOLNESS
Gxi postulis suficxe da sango, la batalo, kiun mi luktis. -- Kaj mi
timas, ke la helpantoj kaj la servantoj ne plu obeos min.
HILDE
Vi do antauxeniru memstare. Nenio alia eblas.
SOLNESS
Senespere, Hilde. La sxangxigxo venos. Frue aux malfrue. La vengxo,
gxi estas senindulga.
HILDE
(en timo, kovras siajn orelojn) Tiajxon do ne diru! Cxu vi volas
preni mian vivon! Forpreni de mi tion, kio estas pli valora ol la
vivo!
SOLNESS
Kaj kio _tio_ estas?
HILDE
Vidi vin granda. Vidi vin kun florkrono en la mano. Alte, alte sur
pregxeja turo. (denove trankvila) Nu, prenu la krajonon. Cxar krajonon
vi certe havas?
SOLNESS
(elprenas ujeton) Jen mi havas.
HILDE
(metas la dokumentujon sur la tablon cxe la sofo) Bone. Kaj nun ni
eksidu, ni du, konstruestro. (_Solness_ eksidas cxe la tablo)
HILDE
(malantaux li, klinas sin super la segxodorson) Kaj ni skribu sur la
desegnajxojn. Vere bele kaj varme ni skribu. Por tiu malbona Roar --
aux kiel li nomigxas.
SOLNESS
(skribas kelkajn liniojn, turnas la kapon kaj ekrigardas sxin) Diru
al mi ion, Hilde.
HILDE
Jes?
SOLNESS
Cxar vi nun atendadis min dum dek jaroj --
HILDE
Kio do?
SOLNESS
Kial vi ne skribis al mi? Kaj mi estus ja povinta respondi.
HILDE
(rapide) Ne, ne, ne do! Estis ja gxuste _tio_ kion mi ne
deziris.
SOLNESS
Kial ne?
HILDE
Mi timis, ke _tiam_ rompigxus por mi. -- Sed ni devis ja skribi sur
la desegnajxojn, konstruestro.
SOLNESS
Ni ja devis.
HILDE
(klinas sin antauxen kaj inspektas, dum li skribas) Tiel bone kaj
korvarme. Ho, kiel mi malamas -- kiel mi malamas tiun Roald --
SOLNESS
(skribante) Cxu vi neniam _vere_ amis iun, vi Hilde?
HILDE
(akre) Kion vi diras?
SOLNESS
Cxu vi neniam amis iun.
HILDE
Amis iun alian, vi sugestas?
SOLNESS
(ekrigardas sxin) Amis iun alian, jes. Cxu neniam? Dum cxi tiuj dek
jaroj? Neniam?
HILDE
Ho jes, foje. Kiam mi forte kolerigxis, cxar vi ne venis.
SOLNESS
Tiam vi interesigxis pri aliuloj?
HILDE
Iomete. Dum semajno. Bona Dio, konstruestro, vi do scias kiel tiajxo
okazas.
SOLNESS
Hilde, -- kial vi venis cxi tien?
HILDE
Ne perdigu la tempon per babilajxo. La bedauxrinda maljunulo povus ja
morti dume.
SOLNESS
Respondu al mi, Hilde. Kion vi atendas de mi?
HILDE
Mi volas havi mian regxlandon.
SOLNESS
Hm --
(Li jxetas rigardon al la pordo maldekstre kaj dauxras skribi sur la
desegnajxojn.)
(_Sinjorino Solness_ envenas sammomente. Sxi kunportas iujn
pakajxojn.)
SINJORINO SOLNESS
Jen mi kunprenis ion por vi, frauxlino Wangel. La grandaj pakoj
sendigxos poste.
HILDE
Ho, kiel kore afable de vi tamen!
SINJORINO SOLNESS
Nur simpla devo. Nenio alia.
SOLNESS
(tralegas kion li skribis) Aline!
SINJORINO SOLNESS
Jes?
SOLNESS
Cxu vi vidis cxu sxi -- la librotenistino estas tie?
SINJORINO SOLNESS
Jes, kompreneble ke _sxi_ estas tie.
SOLNESS
(metas la desegnajxojn en la ujon) Hm --
SINJORINO SOLNESS
Sxi staris apud la pupitro, kiel sxi kutimas -- kiam _mi_ iras tra la
cxambro.
SOLNESS
(ekstaras) Mi do donos gxin al sxi. Kaj diros al sxi, ke --
HILDE
(prenas de li la ujon) Ho ne, lasu min havi tiun gxojon! (iras al la
pordo, sed turnas sin) Kiel sxi nomigxas?
SOLNESS
Sxi nomigxas frauxlino Fosli.
HILDE
Isx, aspektas malvarme! La baptonomon, mi petas?
SOLNESS
Kaja, -- mi kredas.
HILDE
(malfermas la pordon kaj vokas eksteren) Kaja! Envenu! Rapide! La
konstruestro volas paroli kun vi.
(Kaja venas internen de la pordo)
KAJA
(rigardas lin timigite) Jen mi estas --?
HILDE
(donas al sxi la dokumentujon) Jen vidu, Kaja! Vi povas kunpreni tion
cxi. Cxar nun la konstruestro _sur_skribis.
KAJA
Ho, fine do!
SOLNESS
Donu gxin al la maljunulo plej eble rapide.
KAJA
Mi tuj iros hejmen kun gxi.
SOLNESS
Jes, faru. Kaj nun Ragnar povos eble konstrui.
KAJA
Ho, cxu li rajtas veni por danki vin pro cxio --?
SOLNESS
(akre) Mi volas neniun dankon! Salutu kaj diru _tion_ de mi.
KAJA
Jes mi --
SOLNESS
Kaj diru al li, ke de nun mi ne bezonas lin. Kaj ankaux ne vin.
KAJA
(mallauxte kaj treme) Ankaux ne min!
SOLNESS
Nun vi ja ekhavos aliajn aferojn por pripensi. Kaj prizorgi. Kaj tio
estas ja nur bona. Do, iru hejmen kun la desegnajxoj, frauxlino
Fosli. Rapide! Cxu vi auxdas!
KAJA
(kiel antauxe) Jes, sinjoro Solness. (Sxi eliras.)
SINJORINO SOLNESS
Je Dio, kiajn ruzajn okulojn sxi havas.
SOLNESS
Sxi! Tia azenino.
SINJORINO SOLNESS
Ho, -- mi vidas kion mi vidas, mi, Halvard. -- Cxu vi vere maldungas
ilin?
SOLNESS
Jes.
SINJORINO SOLNESS
Ankaux sxin?
SOLNESS
Cxu tiel ne estas laux via deziro?
SINJORINO SOLNESS
Sed ke vi povas malhavi _sxin_ --? Nu ja, vi certe havas iun rezerve,
vi, Halvard.
HILDE
(gaje) _Mi_ almenaux ne tauxgas por stari apud la pupitro.
SOLNESS
Nu, nu, nu, -- ordigxos, Aline. Nun vi nur pensu pri la translogxado
en la novan hejmon -- plej eble rapide. Cxi-vespere ni levos la
florkronon supren -- (turnas sin al _Hilde_) -- tute supren sur la
turpinton. Kion vi diras al _tio_, frauxlino Hilde?
HILDE
(rigardas lin per brilaj okuloj) Estos ege gxoje denove vidi vin tiel
alte.
SOLNESS
Min!
SINJORINO SOLNESS
Ho Dio, frauxlino Wangel, ne imagu al vi ion tian! Mia edzo --! Tiel
_kapturnema_ kiel _li_ estas!
HILDE
Kapturnema! Ne, tia li vere ne estas!
SINJORINO SOLNESS
Jes, efektive li estas.
HILDE
Sed mi ja mem vidis lin tute supre sur alta pregxeja turo!
SINJORINO SOLNESS
Jes, mi auxdas homojn paroli pri _tio_. Sed tute ne eblas --
SOLNESS
(impete) Ne eblas, -- ne eblas, jes! Sed mi tamen staris tie supre,
mi!
SINJORINO SOLNESS
Kiel vi do povas diri tiajxon, Halvard? Vi ja ecx ne toleras eliri
sur la balkonon cxi tie en la supra etagxo. Tia vi ja cxiam
estis.
SOLNESS
Vi eble spertos ion alian cxi-vespere.
SINJORINO SOLNESS
(timigita) Ne, ne, ne! Tion mi ja, je Dio, neniam vidos! Cxar mi tuj
skribos al la doktoro. Kaj li certe deturnos vin.
SOLNESS
Sed Aline do --!
SINJORINO SOLNESS
Jes, cxar vi ja estas malsana, Halvard! Tio cxi _ne povas_ esti io
alia! Ho Dio, -- ho Dio! (Sxi eliras rapide dekstre.)
HILDE
(rigardas lin atente) Cxu _estas_ tiel, aux cxu ne?
SOLNESS
Ke mi estas kapturnema?
HILDE
Ke _mia_ konstruestro ne _kuragxas_, ne _povas_ grimpi tiel alte
kiel li mem konstruas?
SOLNESS
Cxu tiel vi rigardas la aferon?
HILDE
Jes.
SOLNESS
Aspekte neniu angulo en mi povas esti sekura kontraux vi.
HILDE
(rigardas tra la orielfenestro) Tie supre do. Tute supre --
SOLNESS
(proksimigxas) En la plej supra turcxambreto vi povus logxi, Hilde.
-- Povus logxi _tie_ kiel princino.
HILDE
(nedifineble, inter seriozeco kaj sxerco) Jes, tion vi ja promesis al
mi.
SOLNESS
Cxu mi vere _faris_?
HILDE
Fi, konstruestro! Vi diris, ke mi farigxu princino. Kaj ke mi ricevu
regxlandon de vi. Kaj tiam vi -- Nu!
SOLNESS
(konsidereme) Cxu vi estas tute certa, ke ne estas ia revo, -- ia
imagajxo, kiu fiksigxis en vi?
HILDE
(akre) Cxar eble vi ne _faris_?
SOLNESS
Mi apenaux mem scias --. (pli mallauxte) Sed _tion_ mi nun scias, ke
mi --
HILDE
Ke vi --? Diru tuj!
SOLNESS
-- ke mi estus _devinta_ tion fari.
HILDE
(en brava ekkrio) Neniam en la mondo _vi_ estas kapturnema!
SOLNESS
Cxi-vespere ni do suprenlevos la florkronon, -- princino Hilde.
HILDE
(kun amara trajto) Super via nova hejmo, jes.
SOLNESS
Super la nova domo, kiu neniam farigxos _hejmo_ por _mi_.
(Li eliras tra la gxardenpordo)
HILDE
(rigardas antauxen kun vualita okulo kaj flustras al si mem.
Auxdigxas nur la vortoj:) -- -- -- -- terure ekscite -- --
TRIA AKTO
(Granda, vasta verando, apartenanta al la logxdomo de _konstruestro
Solness_. Parto de la domo kun elirpordo al la verando vidigxas
maldekstre. Balustrado antaux tiu cxi dekstre. Tute fone, sur la
malvasta flanko de la verando, sxtuparo kondukas al la pli malalte
situanta gxardeno. Grandaj, maljunaj arboj en la gxardeno etendas
siajn brancxojn super la verando kaj al la domo. Plej dekstre, inter
la arboj, ekvidigxas la suba parto de la nova vilao kun skafaldo
cxirkaux la turkonstruajxo. En la fono la gxardeno limigxas de
malnova kradbarilo. Ekster la barilo estas strato kun malaltaj,
adukaj dometoj.)
(Vespercxielo kun sunbriligitaj nuboj.)
(Sur la verando staras gxardena benko laux la muro de la domo, kaj
antaux la benko longa tablo. Apud la alia flanko de la tablo estas
apogsegxo kaj kelkaj taburetoj. Cxiuj mebloj estas korbfarista
plektajxo.)
(_Sinjorino Solness_, envolvita en blanka krepsxalo, ripozas en la
apogsegxo rigardante dekstren.)
(Iom poste _Hilde Wangel_ venas supren la sxtuparon de la gxardeno.
Sxi estas same vestita kiel antauxe, kaj portas cxapelon sur la kapo.
Sur la brusto sxi portas etan bukedon el ordinaraj floretoj.)
SINJORINO SOLNESS
(turnas la kapon iomete) Cxu vi cxirkauxiris en la gxardeno,
frauxlino Wangel!
HILDE
Jes, mi cxirkauxrigardis tie.
SINJORINO SOLNESS
Kaj ankaux trovis florojn, mi vidas.
HILDE
Ho jes! Cxar ili abundas. Inter la arbustoj.
SINJORINO SOLNESS
Ho _cxu_? Ankoraux? Jes, cxar mi tien preskaux neniam venas.
HILDE
(pli proksime) Cxu vere! Vi do ne kuras en la gxardenon cxiun
tagon?
SINJORINO SOLNESS
(kun laca rideto) Mi ne plu ien "kuras", mi. _Nun_ ne plu.
HILDE
Nu, sed cxu vi neniam foje iras por saluti la belajxojn, kiuj _tie_
trovigxas?
SINJORINO SOLNESS
Cxio fremdigxis por mi. Mi preskaux timas la revidon.
HILDE
Vian propran gxardenon!
SINJORINO SOLNESS
Sxajnas al mi, ke gxi ne plu aspektas la _mia_.
HILDE
Ho, kial tiel --?
SINJORINO SOLNESS
Ne, gxi ne estas. Ne estas kiel en la tempo de patro kaj patrino. Nun
ili bedauxrinde forprenis tiom multe de la gxardeno, frauxlino
Wangel. Imagu, -- ili parceligis, -- kaj konstruis domojn por fremdaj
homoj. Homoj, kiujn mi ne konas. Kaj _ili_ povas sidi rigardante min
tra siaj fenestroj.
HILDE
(kun hela esprimo) Sinjorino Solness?
SINJORINO SOLNESS
Jes?
HILDE
Permesu al mi iomete restadi cxe vi?
SINJORINO SOLNESS
Jes volonte, se vi emas.
(_Hilde_ translokigas tabureton al la apogsegxo kaj eksidas.)
HILDE
Ah, -- cxi tie oni povas sidi sunumante sin kiel kato.
SINJORINO SOLNESS
(metas la manon facile sur sxian nukon) Gxentile ke vi volas sidi cxe
_mi_. Mi kredus, ke vi enirus al mia edzo.
HILDE
Kion mi farus cxe li?
SINJORINO SOLNESS
Helpi lin, mi pensis.
HILDE
Ne dankon. Cetere li ne estas interne. Li iras tie kun la laboristoj.
Sed li aspektis tiel mordeme, ke mi ne kuragxis paroli al li.
SINJORINO SOLNESS
Ho, funde li estas milda kaj mola en la animo.
HILDE
_Li_!
SINJORINO SOLNESS
Vi ankoraux ne vere konas lin, vi, frauxlino Wangel.
HILDE
(rigardas sxin varme) Cxu vi gxojas nun, cxar vi translogxigxos en la
novan domon?
SINJORINO SOLNESS
Mi _devus_ ja gxoji. Cxar Halvard ja deziras --
HILDE
Ho, ne gxuste pro tio, mi pensas.
SINJORINO SOLNESS
Jes, jes, frauxlino Wangel. Cxar estas ja nur mia devo, tio, subigi
min al _li_. Sed ofte sentigxas malfacile devigi sian animon al
obeemo.
HILDE
Jes, _tio_ certe sentigxas malfacile.
SINJORINO SOLNESS
Jes imagu. Kiam oni ne estas pli bona homo ol mi, jen --
HILDE
Kiam oni travivis tiom da pezajxoj, kiel vi --
SINJORINO SOLNESS
Kiel _vi_ tion scias?
HILDE
Via edzo diris.
SINJORINO SOLNESS
Al mi li malofte tusxas _tiujn_ aferojn. -- Jes, kredu, ke mi
travivis suficxe multe dum mia vivo, _mi_, frauxlino Wangel.
HILDE
(rigardas sxin kompateme kaj malrapide kapsignas) Kompatinda
sinjorino Solness. Unue brulis por vi --
SINJORINO SOLNESS
(kun suspiro) Jes, cxio _mia_ brulis.
HILDE
Kaj poste sekvis tio pli grava.
SINJORINO SOLNESS
(rigardas sxin demande) Pli grava?
HILDE
La plej afliktiga.
SINJORINO SOLNESS
Al kio vi aludas?
HILDE
(silente) Vi ja perdis ambaux knabetojn.
SINJORINO SOLNESS
Ho, ili, jes. Jes, vidu, _tiu_ estis _aparta_ afero, tiu. Estis ja
elcxiela sorto. Kaj al tiajxo oni devas sin kurbi. Kaj aldone
danki.
HILDE
Cxu vi tion faras?
SINJORINO SOLNESS
Ne cxiam, bedauxrinde. Mi ja bone scias, ke estas mia devo. Sed tamen
mi ne _povas_.
HILDE
Nu ja, estas kompreneble, mi pensas.
SINJORINO SOLNESS
Kaj ofte mi devas diri al mi mem, ke estis justa puno por mi --
HILDE
Kial?
SINJORINO SOLNESS
Cxar mi ne estis suficxe persista en la malfelicxo.
HILDE
Sed mi ne komprenas, ke --
SINJORINO SOLNESS
Ho ne, ne, frauxlino Wangel, -- ne parolu pli pri tiuj du knabetoj.
Pri ili ni nur gxoju. Cxar _ili_ ja estas felicxaj, -- felicxaj nun.
Estas ja la _malgrandaj_ perdoj en la vivo, kiuj tiel akre sxiras la
koron. Perdi cxion, kion aliaj homoj kalkulas por nenio.
HILDE
(metas la brakojn sur sxian genuon kaj rigardas al sxi varme) Dolcxa
sinjorino Solness, -- diru al mi, kio _tio_ estas!
SINJORINO SOLNESS
Kiel mi diras. Nur etaj ajxoj. Brulis ja cxiuj la malnovaj portretoj
sur la muroj. Kaj cxiuj la malnovaj silkaj kostumoj brulis. Tiuj kiu
apartenis al la familio dum longaj tempoj. Kaj cxiuj puntajxoj de
patrino kaj avino -- ankaux ili brulis. Kaj imagu, -- la juveloj!
(peze) Kaj cxiuj pupoj.
HILDE
Pupoj?
SINJORINO SOLNESS
(plorsufoke) Mi havis naux delikatajn pupojn.
HILDE
Kaj ankaux _ili_ brulis?
SINJORINO SOLNESS
Cxiuj. Ho, estis korsxire, -- korsxire por mi.
HILDE
Cxu vi do konservis cxiujn tiujn pupojn? Ekde infaneco?
SINJORINO SOLNESS
Ne konservis. Mi kaj la pupoj, ni kunvivadis ankaux poste.
HILDE
Post kiam vi farigxis plenkreska?
SINJORINO SOLNESS
Jes, longe post _tiu_ tempo.
HILDE
Ankaux post kiam vi edzinigxis?
SINJORINO SOLNESS
Ho jes. Kiam li nur ne vidis, tiam -- Sed ili ja forbrulis, la
malfelicxuloj. Neniu pensis savi _ilin_. Ho, estas triste imagi. Jes,
ne ridu pri mi, frauxlino Wangel.
HILDE
Mi tute ne ridas.
SINJORINO SOLNESS
Cxar iel estis ja vivo en ili. Mi portis ilin sub mia koro. Kvazaux
etajn nenaskitajn infanojn.
(_Doktoro Herdal_, kun la cxapelo en la mano, elvenas tra la pordo
kaj ekvidas la _sinjorinon Solness_ kaj _Hilde_.)
DOKTORO HERDAL
Nu, vi do sidas ekstere kaptante malvarmumon, sinjorino?
SINJORINO SOLNESS
Mi trovas, ke estas bone kaj varme hodiaux.
DOKTORO HERDAL
Jes, jes. Sed cxu io okazos en la domo? Mi ricevis letereton de
vi.
SINJORINO SOLNESS
(ekstaras) Jes, estas io priparolenda kun vi.
DOKTORO HERDAL
Bone. Ni do eniru. (al _Hilde_) En montara uniformo ankaux hodiaux,
frauxlino?
HILDE
(gaje, ekstaras) Ho jes! Plene ekipita! Sed hodiaux mi ne supreniros
por rompi la nukon. Ni du bone restos malsupre por rigardi, ni,
oktoro.
DOKTORO HERDAL
_Kion_ ni rigardu?
SINJORINO SOLNESS
(silente, timigite al _Hilde_) Tsx, tsx, -- je Dio! Jen li venas!
Provu _deturni_ lin de tiu kaprico. Kaj ni estu amikinoj, frauxlino
Wangel. Cxu ne?
HILDE
(impete jxetas sin al sxia kolo) Ho, se ni nur povus.
SINJORINO SOLNESS
(liberigas sin atente) Nu--nu--nu! _Jen_ li venas, doktoro! Mi parolu
kun vi.
DOKTORO HERDAL
Cxu temas pri _li_?
SINJORINO SOLNESS
Jes, certe _li_. Envenu.
(Sxi kaj la _doktoro_ iras en la domon)
(En la posta momento _konstruestro Solness_ venas de la gxardeno
supren laux la sxtuparo. Serioza mieno kaptas la vizagxon de
_Hilde_)
SOLNESS
(Ekrigardas al la pordo, kiu zorge fermigxas de interne.) Cxu vi
_tion_ rimarkis, Hilde, ke tuj kiam mi venas, sxi foriras?
HILDE
Mi rimarkis, ke tuj kiam vi venas, vi _igas_ sxin foriri.
SOLNESS
Eble tiel. Sed mi ne povas ion sxangxi. (rigardas sxin atente) Cxu
vi frostas, Hilde? Vi tiel aspektas.
HILDE
Mi jxus elvenis de tombeja kelo.
SOLNESS
Kion vi aludas per _tio_?
HILDE
Ke frostas en mia korpo, konstruestro.
SOLNESS
(malrapide) Mi kredas, ke mi komprenas --
HILDE
Kion vi volas cxi tie nun?
SOLNESS
Mi ekvidis vin de _tie_ fore.
HILDE
Sed tiam vi ja ankaux vidis sxin?
SOLNESS
Mi sciis, ke sxi volus tuj foriri, se mi venus.
HILDE
Cxu estas aflikte por vi, ke sxi tiel evitas vin?
SOLNESS
Iel tio ankaux sentigxas kiel malpezigxo.
HILDE
Ke vi ne havas sxin rekte antaux la okuloj?
SOLNESS
Jes.
HILDE
Ke vi ne cxiame vidas, kiel peze sxi prenas tion cxi pri la
knabetoj?
SOLNESS
Jes. Precipe tial.
(_Hilde_ pasxadas sur la verando kun la manoj surdorse, ekstaras cxe
la balustrado kaj rigardas eksteren sur la gxardenon.)
SOLNESS
(post ioma pauxzo) Vi parolis longe kun sxi, cxu?
HILDE
(staras senmove kaj ne respondas)
SOLNESS
Cxu _longe_, mi demandas.
HILDE
(silentas kiel antauxe)
SOLNESS
Pri kio sxi parolis, Hilde?
HILDE
(dauxre silentas)
SOLNESS
Kompatinda Aline! Certe estis pri la knabetoj.
HILDE
(skuigxas nervoze; rapide sxi kapsignas kelkajn fojojn.)
SOLNESS
Neniam supervenkos. Neniam en la mondo sxi supervenkos.
(proksimigxas) Nun vi denove staras tie kiel sxtona statuo. Tiel vi
staris ankaux hieraux vespere.
HILDE
(turnas sin kaj rigardas lin per grandaj, seriozaj okuloj) Mi volas
forvojagxi.
SOLNESS
(akre) Forvojagxi!
HILDE
Jes.
SOLNESS
Sed tion mi ne permesas.
HILDE
Kion mi nun faru _cxi tie_?
SOLNESS
Nur _esti_ cxi tie, Hilde!
HILDE
(rigardas lin de supre malsupren) Nu, dankon. Farigxis ja ne
_tiel_.
SOLNESS
(senpripense) Des pli bone!
HILDE
(impete) Mi ne _povas_ fari malbonon kontraux iu, kiun mi _konas_! Ne
forpreni ion, kio apartenas al sxi.
SOLNESS
Kiu diras, ke vi _tion_ faru!
HILDE
(dauxre) Kontraux iu fremda, konsentite! Cxar _tio_ estas io tute
alia! Kontraux iu kiun mi neniam vidis antaux miaj okuloj. Sed
kontraux iu al kiu mi proksimigxis --! Ho ne! Ne do! Usx!
SOLNESS
Jes, sed ion alian mi ja ne diris!
HILDE
Ho, konstruestro, vi certe bone scias, kiel evoluus. Kaj tial mi
forvojagxos.
SOLNESS
Kaj kio farigxos el _mi_, kiam vi estos foririnta? Por kio mi _tiam_
vivu? Poste?
HILDE
(kun la nedifinebla esprimo en la okuloj) Pri _vi_ ne estas zorgo. Vi
havas ja viajn devojn por sxi. Vivu por tiuj devoj.
SOLNESS
Tro malfrue. Tiuj potencoj, -- tiuj -- tiuj --
HILDE
-- la diabloj --
SOLNESS
Jes, la diabloj! Kaj ankaux la trolo ene en mi. Ili sucxis el sxi la
vivsangon. (ridas senespere) Pro _mia felicxo_ ili tion faris!
Jes--jes! (peze) Kaj nun sxi estas morta -- pro mi. Kaj mi estas viva
katenita al tiu mortinto. (en sovagxa timo) _Mi_ -- _mi_, kiu ne
_povas_ vivi la vivon sen gxojo!
(_Hilde_ cxirkauxiras la tablon kaj eksidas sur la benkon kun la
kubutoj sur la tablotabulo kaj kun la kapo apogata en la manoj.)
HILDE
(sidas momenton lin rigardante) Kion vi do konstruos venontan
fojon?
SOLNESS
(skuas la kapon) Mi ne kredas, ke de nun multe pli farigxos.
HILDE
Ne tiaj hejmecaj, felicxaj hejmoj por patrino kaj patro? Kaj por la
infanaro?
SOLNESS
Mi sxatus scii cxu por tio farigxos bezono estonte.
HILDE
Kompatinda konstruestro! Kaj vi kiu pasigis cxi tiujn dek jarojn --
dedicxante la vivon -- nur por _tio_!
SOLNESS
Nu ja, vi parolas, Hilde.
HILDE
(ekscite) Ho, aspektas al mi stulte, stulte, -- cxio!
SOLNESS
Kiu cxio?
HILDE
Ke oni ne kuragxas kapti sian propran felicxon. Sian propran vivon!
Nur cxar staras io konata en la vojo!
SOLNESS
Iu preter kiu oni ne rajtas pasi.
HILDE
Mi dezirus scii, cxu oni ne funde _rajtus_ tion fari? Sed tamen --.
Ho, esti tiu kiu povus fordormi el la tuto!
(Sxi metas la brakojn plate sur la tablon, ripozigas la maldekstran
flankon de la kapo en la manojn kaj fermas la okulojn.)
SOLNESS
(turnas la apogsegxon kaj eksidas cxe la tablo) Cxu _vi_ havis
hejmecan, felicxan hejmon -- norde cxe via patro, Hilde?
HILDE
(senmove, respondas kvazaux duone en dormo) Nur kagxon mi havis.
SOLNESS
Kaj tien vi tute ne volas reveni?
HILDE
(kiel antauxe) La birdo de la arbaro ne volas reiri en la kagxon.
SOLNESS
Prefere cxasi en la libera aero --
HILDE
(dauxre kiel antauxe) La rabobirdo prefere cxasas --
SOLNESS
(tenas la rigardon kusxanta sur sxi) Ke oni havus vikingan spiton en
la vivo --
HILDE
(kun ordinara vocxo, malfermas la okulojn, sed ne movas sin) Kaj la
aliajxo? Kio _tio_ estus!
SOLNESS
Fortika konscienco.
(_Hilde_ vigle rektigas sin sur la benko. Sxiaj okuloj denove havas
la gxojan, brilan esprimon.)
HILDE
(kapsignas al li) Mi scias, kion vi konstruos venontan fojon, mi!
SOLNESS
Jen vi scias pli ol mi, Hilde.
HILDE
Jes, la konstruestroj, ili ja estas tiel stultaj, ili.
SOLNESS
Kaj kio tio do estos?
HILDE
(kapsignas denove) La kastelo.
SOLNESS
Kiu kastelo?
HILDE
_Mia_ kastelo, kompreneble.
SOLNESS
Vi nun volas havi kastelon?
HILDE
Cxu vi ne sxuldas al mi regxlandon, mi demandas?
SOLNESS
Jes, mi auxdas vin diri tion.
HILDE
Nu. Vi do sxuldas al mi tiun regxlandon. Kaj al regxlando apartenas
kastelo, mi opinius!
SOLNESS
(pli kaj pli gajigita) Jes, ordinare estas ja tiel.
HILDE
Bone; do konstruu gxin por mi! Tuj!
SOLNESS
(ridas) Tuj dum horo?
HILDE
Jes! Cxar nun ili pasis, -- la dek jaroj. Kaj mi ne plu volas
atendadi. Do, -- eligu la kastelon, konstruestro!
SOLNESS
Ne estas facile esti _via_ sxuldanto, Hilde.
HILDE
Tion vi devus pripensi pli frue. Nun estas tro malfrue. Do --
(frapas la tablon) -- surtabligu la kastelon! Estas _mia_ kastelo! Mi
volas gxin _tuj_ havi!
SOLNESS
(pli serioze, klinas sin pli proksimen, kun la brakoj sur la tablo)
Kia vi imagas la kastelon, Hilde?
(Sxia okulo vualigxas iom post iom. Sxi kvazaux rigardas en si
mem.)
HILDE
(malrapide) Mia kastelo situu alte. Tre alte gxi kusxu. Kaj libere al
cxiuj flankoj. Por ke mi vidu vaste, -- vaste eksteren.
SOLNESS
Kaj alta turo estu, cxu?
HILDE
Terure alta turo. Kaj tute supre sur la turo estu altano. Kaj sur
_gxi_ mi volas stari --
SOLNESS
(senvole tusxas sian frunton) Ke vi sxatas stari tiel vertigxe alte --
HILDE
Ho jes! Gxuste tie supre mi volas stari rigardante la aliulojn, --
tiujn, kiuj konstruas pregxejojn. Kaj hejmojn por patrino kaj patro
kaj la infanaro. Kaj tion ankaux _vi_ supreniru por rigardi.
SOLNESS
(mallauxte) La konstruestro, cxu li rajtas suprenveni al la
princino?
HILDE
Se la konstruestro _volas_.
SOLNESS
(pli mallauxte) Do mi kredas, ke la konstruestro venos.
HILDE
(kapsignas) La konstruestro, -- li venos.
SOLNESS
Sed neniam plu konstruos, -- kompatinda konstruestro.
HILDE
(vigle) Ho jes! Ni du laboru kune. Kaj ni konstruos la plej belan, --
la plej delikatan en la tuta mondo.
SOLNESS
(ekscita) Hilde, -- diru al mi kio tio estas!
HILDE
(rigardas lin ridete, iomete skuas la kapon, pintigas la busxon kaj
parolas kvazaux al infano) La konstruestroj, -- ili estas iuj tre --
tre stultaj homoj.
SOLNESS
Jes, certe ili estas stultaj, jes. Sed diru do al mi, kio tio estas!
La plej delikata en la mondo. Kion ni du konstruos kune?
HILDE
(silentas iomete kaj diras per nedifinebla esprimo en la okuloj)
Aerkasteloj.
SOLNESS
Aerkasteloj?
HILDE
(kapjesas) Aerkasteloj, jes! Cxu vi scias, kio tia aerkastelo
estas?
SOLNESS
Estas ja la plej delikata en la mondo, vi diras.
HILDE
(ekstaras ekscite kaj frapas kvazaux rifuze per la mano) Nu ja, certe
ja! Aerkasteloj, -- ili estas konvenaj por rifugxo. Kaj ankaux
konvene facilaj por konstrui -- (rigardas lin moke) -- prefere por
tiuj konstruestroj, kiuj havas kapturnigitan konsciencon.
SOLNESS
(ekstaras) Post tiu cxi tago ni du konstruos kune, Hilde.
HILDE
(kun duone dubema rideto) Tian _veran_ aerkastelon?
SOLNESS
Jes. Kun fundamento sube.
(_Ragnar Brovik_ venas el la domo. Li portas grandan verdan
florkronon kun floroj kaj silkaj rubandoj.)
HILDE
(gxojkrie) La florkrono! Ho, kiel terure rava!
SOLNESS
(mire) Cxu estas _vi_ kiu venas kun la florkrono, Ragnar?
RAGNAR
Mi promesis al la laborestro.
SOLNESS
(malpezigita) Nu, do certe plibonigxis pri via patro?
RAGNAR
Ne.
SOLNESS
Cxu ne vigligis lin, kion mi skribis?
RAGNAR
Venis tro malfrue.
SOLNESS
Tro malfrue!
RAGNAR
Kiam sxi venis kun gxi, li ne plu konsciigxis. Li ekhavis
apopleksion.
SOLNESS
Sed iru do hejmen al li! Zorgu pri via patro.
RAGNAR
Li ne plu bezonas min.
SOLNESS
Sed vi certe bezonas esti cxe li.
RAGNAR
_Sxi_ sidas cxe lia lito.
SOLNESS
(iom necerte) Kaja?
RAGNAR
(rigardas lin sombre) Jes, -- Kaja, jes.
SOLNESS
Iru hejmen, Ragnar. Kaj al li kaj al sxi. Donu al _mi_ la
florkronon.
RAGNAR
(subpremante mokan rideton) Vi do ne mem volas --?
SOLNESS
Mi mem portos gxin loken. (prenas de li la florkronon) Kaj iru
hejmen, vi. Ni ne bezonas vin hodiaux.
RAGNAR
Mi scias, ke de nun vi ne bezonas min. Sed hodiaux mi restos.
SOLNESS
Nu, do restu se vi nepre volas.
HILDE
(cxe la balustrado) Konstruestro, -- cxi tie mi volas stari vin
rigardante.
SOLNESS
Min!
HILDE
Estos terure ekscite.
SOLNESS
(mallauxte) Pri tio ni du parolos poste, Hilde.
(Li iras kun la florkrono malsupren laux la sxtuparo kaj foren tra la
gxardeno.)
HILDE
(postrigardas lin; poste sxi turnas sin al _Ragnar_.) Vi devus do
almenaux danki lin, mi pensas.
RAGNAR
Danki lin? Cxu mi dankus _lin_?
HILDE
Jes, vi ja vere devus!
RAGNAR
Estus pli gxuste danki vin.
HILDE
Kial vi diras tiajxon?
RAGNAR
(ne respondante al sxi) Sed estu singarda, frauxlino! Cxar vi
ankoraux ne konas _lin_ bone.
HILDE
(fajre) Ho, estas mi, kiu konas lin plej bone!
RAGNAR
(ridas en kolero) Danki lin, kiu tenis min malsupre jaron post jaro!
Lin, kiu igis mian patron dubi pri mi. Igis min mem dubi --. Kaj cxio
nur por ke --!
HILDE
(kvazaux ion suspektante) Por ke --? Diru tuj!
RAGNAR
Por povi teni sxin cxe si.
HILDE
(ekpasxas al li) La frauxlinon cxe la pupitro!
RAGNAR
Jes.
HILDE
(minacante, per pugnitaj manoj) Ne estas vero! Vi mensogas pri
li!
RAGNAR
Ankaux mi ne volis tion kredi antaux hodiaux, -- kiam sxi mem
rakontis.
HILDE
(kvazaux ekster si mem) _Kion_ sxi diris! Mi volas scii! Tuj!
Tuj!
RAGNAR
Sxi diris, ke li prenis sxian animon -- tute kaj plene. Prenis sxiajn
pensojn sole por si. Sxi diras, ke sxi neniam povos lasi lin. Ke sxi
volas resti cxi tie, kie _li_ estas --
HILDE
(kun fajraj okuloj) Sxi ne rajtas!
RAGNAR
(kvazaux esplore) Pro kiu sxi ne rajtas?
HILDE
(rapide) Ankaux ne pro _li_!
RAGNAR
Ho ne, -- mi ja bone komprenas cxion nun. De nun sxi eble nur --
gxenus.
HILDE
Nenion vi komprenas -- parolante tiel! Ne, _mi_ diru al vi, kial li
retenis sxin.
RAGNAR
Kaj kial do?
HILDE
Por reteni _vin_.
RAGNAR
Cxu li diris tion al vi?
HILDE
Ne, sed estas _tiel_! _Devas_ esti tiel! (sovagxe) Mi volas, -- mi
volas, ke estu tiel!
RAGNAR
Kaj gxuste kiam vi venis, -- li malkaptis sxin.
HILDE
_Vin_, -- _vin_ li malkaptis! Cxu vi kredas, ke li pensas pri tiaj
fremdaj frauxlinoj, li?
RAGNAR
(pripensas) Cxu li timadis min?
HILDE
_Li_ timadis? Tiel orgojla vi ne estu, mi pensas.
RAGNAR
Ho, li ja antaux longe estus devinta kompreni, ke ankaux mi tauxgas
al io, mi. -- Cetere, -- _timema_, -- estas gxuste _tio_, kio li
estas, vi sciu.
HILDE
Li! Imagu al mi _tion_!
RAGNAR
Iel li estas timema. Li, la granda konstruestro. Rabi la vivfelicxon
de aliaj homoj, -- kiel li faris pri mia patro kaj mi, -- pri tio li
ne timas. Sed nur tio, grimpi supren sur iu skafaldeto, -- de _tio_
li petus Dion protekti sin!
HILDE
Ho, vi devus esti vidinta lin tiel alte supre, -- tiel vertigxe alte,
kiel mi lin iam vidis!
RAGNAR
Cxu vi vidis?
HILDE
Jes, mi vere faris. Tiel libera kaj fiera kiel li staris fiksante la
florkronon al la ventomontrilo!
RAGNAR
Mi scias, ke unu fojon en sia vivo li kuragxis. Unu solan fojon. Ni
junuloj ofte parolis pri tio. Sed neniu potenco en la mondo igos lin
fari tion denove.
HILDE
Hodiaux li faros denove!
RAGNAR
(moke) Ho, vi kredu tion!
HILDE
Ni vidos!
RAGNAR
Nek vi nek mi tion vidos.
HILDE
(furioze, senbride) Mi _volas_ vidi! Mi _volas_ kaj mi _devas_
vidi!
RAGNAR
Sed li ne faros. Simple ne kuragxos. Cxar li ja havas tiun difekton,
-- li, la granda konstruestro.
(_Sinjorino Solness_ elvenas de la domo eksteren sur la verando.)
SINJORINO SOLNESS
(cxirkauxrigardas) Cxu li ne cxeestas? Kien li iris?
RAGNAR
La konstruestro estas tie cxe la laboristoj.
HILDE
Li iris kun la florkrono.
SINJORINO SOLNESS
(en timo) Kun la florkrono! Ho Dio, -- ho Dio! Brovik, -- iru al li!
Sendu lin cxi tien!
RAGNAR
Cxu mi diru, ke la sinjorino volas paroli kun li?
SINJORINO SOLNESS
Ho jes, kara, faru. -- Ne, ne, -- ne diru ke _mi_ volas ion! Diru, ke
_estas_ iu. Kaj ke li devas tuj veni.
RAGNAR
Bone. Mi faros, sinjorino.
(Li iras malsupren la sxtuparon kaj for tra la gxardeno.)
SINJORINO SOLNESS
Ho, frauxlino Wangel, vi ne povas imagi kian timon mi suferas pro
li.
HILDE
Sed cxu tio cxi estas tiel timiginda?
SINJORINO SOLNESS
Ho jes, kompreneble. Imagu se li serioze faros! Se li ekpensas
supreniri la skafaldon!
HILDE
(ekscitite) Cxu vi kredas, ke li faros?
SINJORINO SOLNESS
Ho, oni neniam povas scii kion li povus ekpensi. Li povus fari kion
ajn.
HILDE
Aha, ankaux _vi_ opinias, ke li estas -- tia --?
SINJORINO SOLNESS
Ho, mi ne plu scias, kion opinii pri li. Cxar la doktoro ja rakontis
al mi tiome. Kaj kiam mi tion kunmetas kun iajxoj, kiujn mi auxdis
lin diri --
(_Doktoro Herdal_ ekrigardas tra la pordo)
DOKTORO HERDAL
Cxu li ne baldaux venos?
SINJORINO SOLNESS
Jes, mi pensas. Mi almenaux sendis por voki lin.
DOKTORO HERDAL
(pli proksime) Sed vi ja devas eniri, vi, sinjorino --
SINJORINO SOLNESS
Ne, ne. Mi restos cxi tie por atendi Halvard.
DOKTORO HERDAL
Jes, sed venis kelkaj sinjorinoj al vi --
SINJORINO SOLNESS
Ho Dio, ankaux _tio_! Kaj gxuste nun!
DOKTORO HERDAL
Venis iuj, kiuj diras, ke ili nepre volas rigardi la solenajxon.
SINJORINO SOLNESS
Jes-ja, mi do tamen devas eniri al ili. Cxar estas ja mia devo.
HILDE
Cxu vi ne povas peti tiujn sinjorinojn foriri?
SINJORINO SOLNESS
Neeblas. Cxar ili ja jam venis, estas mia devo akcepti ilin. Sed
restu vi cxi tie dume, -- por akcepti lin, kiam li venos.
DOKTORO HERDAL
Kaj retenu lin per babilajxo tiom longe kiel eble --
SINJORINO SOLNESS
Jes, faru, kara frauxlino Wangel. Retenu lin tiel firme kiel vi
povas.
HILDE
Cxu ne estus pli gxuste, ke vi mem farus?
SINJORINO SOLNESS
Jes, je Dio, -- estus ja _mia_ devo. Sed kiam oni havas devojn
multflanke, tiam --
DOKTORO HERDAL
(rigardas al la gxardeno) Jen li venas!
SINJORINO SOLNESS
Kaj imagu, -- mi kiu devas eniri!
DOKTORO HERDAL
(al _Hilde_) Ne menciu ke _mi_ cxeestas.
HILDE
Ne, mi certe trovos alian paroltemon kun la konstruestro.
SINJORINO SOLNESS
Kaj nepre retenu lin. Mi opinias, ke estas _vi_, kiu kapablas.
(_Sinjorino Solness_ kaj _doktoro Herdal_ iras en la domon. _Hilde_
restas staranta sur la verando.)
(_Konstruestro Solness_ venas de la gxardeno supren laux la
sxtuparo)
SOLNESS
Lauxdire estas iu, kiu sercxas min, mi auxdas.
HILDE
Jes, tiu estas mi, konstruestro.
SOLNESS
Ho, cxu estas vi, Hilde. Mi timis, ke estus Aline kaj la doktoro.
HILDE
Aspekte vi estas tre timema, vi!
SOLNESS
Cxu vi tion kredas?
HILDE
Jes, homoj diras, ke vi timas grimpi -- ekzemple la skafaldojn.
SOLNESS
Nu, tio estas ja aparta afero, tio.
HILDE
Sed timema, -- vi do estas?
SOLNESS
Jes, mi estas.
HILDE
Timas ke vi falos kaj mortfrapigxos?
SOLNESS
Ne, tiel ne.
HILDE
Kiel do?
SOLNESS
Mi timas la vengxon, Hilde.
HILDE
La vengxon? (skuas la kapon) Tion mi ne komprenas.
SOLNESS
Eksidu. Kaj mi rakontos ion al vi.
HILDE
Jes, faru! Tuj!
(Sxi eksidas sur tabureton cxe la balustrado kaj rigardas lin
atente.)
SOLNESS
(jxetas sian cxapelon sur la tablon) Vi ja scias, ke la unua pri kio
mi komencis, estis pregxejaj konstruajxoj.
HILDE
(kapsignas) Mi bone scias.
SOLNESS
Cxar mi, vidu, kiel knabo mi venis el pia hejmo en la kamparo. Kaj
tial sxajnis al mi, ke tiu pregxeja konstruado estas la plej digna,
kiun mi povus elekti.
HILDE
Jes -- jes.
SOLNESS
Kaj tion mi kuragxas diri, ke mi konstruis tiujn etajn, malricxajn
pregxejojn kun tiel honesta kaj varma kaj kora animo, ke -- ke --
HILDE
Ke --? Nu?
SOLNESS
Jes, sxajnis al mi, ke li povus esti kontenta pri mi.
HILDE
_Li_? Kiu _li?_
SOLNESS
Li, kiu havus la pregxejojn, kompreneble! Li, por kiu ili servus al
honoro kaj lauxdo.
HILDE
Cxu tiel! Sed cxu vi certas, ke -- ke li ne estis -- tiel -- kontenta
pri vi?
SOLNESS
(malestime) _Li_ kontenta pri _mi_! Kiel povas vi tiel paroli, Hilde?
Li, kiu permesis al la trolo en mi brui laux propra volo. Li, kiu
ordonis al ili cxeesti nokte kaj tage por servi min, -- al cxiuj tiuj
-- tiuj --
HILDE
Diabloj --
SOLNESS
Jes, ambaux specoj. Ho ne, mi devis senti, ke li ne estas kontenta
pri mi. (mistere) Komprenu, ke tial vere li igis forbruli la
malnovan domon.
HILDE
Cxu tial?
SOLNESS
Jes, cxu vi ne komprenas? Li volis doni al mi eblecon farigxi majstro
en mia fako -- kaj konstrui ankoraux pli honorindajn pregxejojn por
li. Unue mi ne komprenis kien li volis. Sed jen subite eklumigxis
por mi.
HILDE
Kiam tio okazis?
SOLNESS
Tio okazis kiam mi konstruis la pregxejturon norde en Lysanger.
HILDE
Tion mi suspektis.
SOLNESS
Cxar, vidu Hilde, tie norde en la fremda loko, _tie_ mi konstante
pensadis kaj cerbumis en mi mem. Jen mi vidis kial li forprenis de mi
miajn infanojn. Estis por ke nenio malhelpu min. Ne tiajxoj kiel amo
kaj felicxo, komprenu. Mi devis nur esti konstruestro. Nenio alia.
Kaj mian tutan vivon mi devis konstrui por li. (ridas) Sed el _tio_
tamen nenio farigxis.
HILDE
Kion vi do faris?
SOLNESS
Unue mi esploris kaj provis min mem --
HILDE
Kaj poste?
SOLNESS
Poste mi faris la _neeblan_. Mi kiel _li_.
HILDE
La neeblan?
SOLNESS
Neniam antauxe mi eltenis grimpi alten kaj libere supren. Sed tiun
tagon mi kapablis.
HILDE
(eksaltas) Jes, jes, vi kapablis!
SOLNESS
Kaj kiam mi staris tie tute supre kaj pendigis la florkronon sur la
pinton, mi diris al li: Auxskultu nun, vi potenculo! De nun mi volas
esti libera konstruestro, ankaux mi. En mia fako. Kiel vi en la via.
Neniam plu mi volas konstrui pregxejojn por vi. Nur hejmojn por homoj.
HILDE
(kun grandaj brilaj okuloj) _Tio_ estis la kanto, kiun mi auxdis tra
la aero!
SOLNESS
Sed li elpensis ion poste.
HILDE
Kion vi aludas per _tio_?
SOLNESS
(rigardas sxin malgxoje) Konstrui hejmojn por homoj, -- ne valoras
sxilingon, Hilde.
HILDE
Cxu _tion_ vi diras nun?
SOLNESS
Jes, cxar nun mi vidas. La homoj ne bezonas siajn hejmojn. Ne por
esti felicxaj, ne. Kaj ankaux mi ne bezonus tian _hejmon_. Se mi iun
posedus. (kun silenta, amara rido) _Jen_ la tuta arangxo, tiel
longe, tiel longe kiel mi vidas malantauxen. Vere nenio konstruita.
Ecx nenio oferita por ion konstrui. Nenio, nenio -- cxio.
HILDE
Kaj nenion vi volas konstrui ekde nun?
SOLNESS
(vigle) Jes, gxuste nun mi volas komenci!
HILDE
Kion do? Kion do? Diru tuj!
SOLNESS
La sola en kiu mi kredas ke kusxas homa felicxo, _tion_ mi volas nun
konstrui.
HILDE
(rigardas lin firme) Konstruestro, -- nun vi pensas pri niaj
aerkasteloj.
SOLNESS
La aerkasteloj, jes.
HILDE
Mi timas, ke vi kapturnigxus antaux ol ni atingus duonvoje.
SOLNESS
Ne kiam mi povas iri manon en mano kun _vi_, Hilde.
HILDE
(kun aspekto de subpremata kolero) Nur kun mi? Cxu ne pluraj
kuniros?
SOLNESS
Pri kiuj aliaj vi pensas?
HILDE
Ho, -- sxi, tiu Kaja cxe la pupitro. Povrulino, -- cxu vi ne ankaux
kunprenos sxin?
SOLNESS
Hoho. Cxu estis pri sxi, ke Aline sidis cxi tie babilante kun vi.
HILDE
Cxu estas tiel aux cxu ne?
SOLNESS
(impete) Mi ne respondas pri tiajxo! Vi plene kaj tute kredu min!
HILDE
Dum dek jaroj mi kredis tute, tute pri vi.
SOLNESS
Vi dauxre kredu pri mi!
HILDE
Do lasu min vidi vin libera alte supre!
SOLNESS
(peze) Ho, Hilde, -- tiel por cxiutaga uzo mi ne estas.
HILDE
(pasie) Mi volas! Mi volas! (petante) Nur unu solan fojon ankoraux,
konstruestro! Faru la _neeblan_ denove!
SOLNESS
(staras sxin profunde rigardante) _Se_ mi tion provas, Hilde, mi
volas stari tie supre al li parolante kiel la pasintan fojon.
HILDE
(en kreskanta intenseco) Kion vi diros al li.
SOLNESS
Mi diros al li: Auxskultu min, potenca majstro, -- jugxu pri mi laux
via bontrovo, kiel al vi placxas. Sed de nun mi nur konstruos la plej
delikatan en la mondo --
HILDE
(en ravo) Jes -- jes -- jes!
SOLNESS
-- konstruos kune kun princino, kiun mi amas --
HILDE
Jes, diru tion al li! Diru tion al li!
SOLNESS
Jes. Kaj poste mi diros al li: Nun mi iros malsupren kaj
cxirkauxbrakos sxin kaj kisos sxin --
HILDE
-- multajn fojojn! Diru tion!
SOLNESS
-- multajn, multajn fojojn mi volas diri.
HILDE
Kaj jen --?
SOLNESS
Jen mi volas svingi mian cxapelon -- kaj iri malsupren al la tero --
kaj fari kiel mi al li diris.
HILDE
(kun etendata mano) Nun mi revidas vin, kiel tiun fojon kiam estis
kantado en la aero!
SOLNESS
(rigardas sxin kun klinata kapo) Kiel vi farigxis tia, kia vi estas,
Hilde?
HILDE
Kiel vi faris min tia, kia mi estas?
SOLNESS
(mallonge kaj firme) La princino _havu_ sian kastelon.
HILDE
(gxojkrie, manfrapas) Ho, konstruestro --! Mia delikata, delikata
kastelo. Nia aerkastelo!
SOLNESS
Kun fundamento sube.
(En la strato kolektigxis _multaj homoj_, kiuj nur malklare vidigxas
inter la arboj. Muziko el blovinstrumentoj auxdigxas de fore
malantaux la nova domo)
(_Sinjorino Solness_, kun peltkolumo, _doktoro_ _Herdal_, kun sxia
blanka sxalo sur la brako, kaj kelkaj sinjorinoj venas sur la
verandon. _Ragnar Brovik_ samtempe venas de la gxardeno.)
SINJORINO SOLNESS
(al _Ragnar_) Cxu estu ankaux muziko?
RAGNAR
Jes. Estas la asocio de la konstrulaboristoj. (al _Solness_) Mi diru
de la laborestro, ke li nun staras preta por supreniri kun la
florkrono.
SOLNESS
(prenas sian cxapelon) Bone. Mi mem venos.
SINJORINO SOLNESS
(time) Kion vi volas tie, Halvard?
SOLNESS
(abrupte) Mi devas esti tie sube kun la laboristoj.
SINJORINO SOLNESS
Jes, sube, jes. Nur sube.
SOLNESS
Mi ja kutimas. Tiel labortage.
(Li malsupreniras la sxtuparon kaj for tra la gxardeno.)
SINJORINO SOLNESS
(vokas post lin super la balustrado) Sed nepre petu la viron, ke li
estu singardema, kiam li supreniros! Promesu tion, Halvard!
DOKTORO HERDAL
(al _sinjorino Solness_) Jen vidu ke mi pravas! Li ne plu pensas pri
tiuj stultajxoj.
SINJORINO SOLNESS
Ho, tio malpezigis! Du fojojn viroj falis por ni. Kaj ambaux mortis
surloke. (turnas sin al _Hilde_) Dankon al vi, frauxlino Wangel, ke vi
retenis lin tiel firme. _Mi_ certe ne estus povinta.
DOKTORO HERDAL
(gaje) Jes, jes, frauxlino Wangel, vi ja kapablas reteni kiun ajn
firme, se vi vere volas, vi!
(_Sinjorino Solness_ kaj _doktoro Herdal_ iras al la _sinjorinoj_,
kiuj staras pli proksime al la sxtuparo rigardante tra la gxardeno.
_Hilde_ restas staranta cxe la balustrado antauxe. _Ragnar_ iras al
sxi.)
RAGNAR
(kun subpremata rido, duone mallauxte) Frauxlino, -- vi vidas la
junajn homojn malsupre sur la strato, cxu?
HILDE
Jes.
RAGNAR
Estas la kamaradoj, kiuj volas rigardi la majstron.
HILDE
Kial volas ili _lin_ rigardi?
RAGNAR
Ili volas vidi, ke li ne kuragxas suprengrimpi sur sian propran
domon.
HILDE
Cxu _tion_ ili volas, tiuj knaboj!
RAGNAR
(kolere kaj moke) Li subpremis nin suficxe longe, li. Nun ni volas
vidi ke ankaux _li_ devas teni sin sube.
HILDE
Tion vi ne vidos. Cxi tiun fojon ne.
RAGNAR
(ridetas) Cxu? Kie ni do vidos lin?
HILDE
Alte, -- alte supre cxe la pinto vi vidos lin!
RAGNAR
(ridas) Lin! Kredu tion!
HILDE
Li _volas_ al la supro. Kaj do vi lin tie vidos.
RAGNAR
Jes, li _volas_, jes! Tion mi volonte kredas. Sed efektive li ne
_povas_. Kapturnigxus por li longe, longe antaux ol li atingus duone.
Li devus reen rampi malsupren sur manoj kaj genuoj.
DOKTORO HERDAL
(montras eksteren) Vidu! La laborestro supreniras la
sxtuparegojn.
SINJORINO SOLNESS
Kaj li ja havas la florkronon por porti. Ke li nun estu singarda!
RAGNAR
(ekrigardas dubeme kaj krias) Sed estas ja --!
HILDE
(krias en gxojego) Estas la konstruestro mem!
SINJORINO SOLNESS
(ekkrias en timo) Jes, estas Halvard! Ho, granda Dio --! Halvard!
Halvard!
DOKTORO HERDAL
Tsx! Ne kriu al li!
SINJORINO SOLNESS
(duone senrega) Mi volas al li! Prenu lin malsupren!
DOKTORO HERDAL
(retenas sxin) Cxiuj staru senmove! Ecx ne sono!
HILDE
(senmova, sekvas _Solness_ per la okuloj) Li iras supren, supren.
Cxiam pli supren. Cxiam pli supren! Vidu! Vidu nur!
RAGNAR
(senspire) Nun li _devas_ turni. Ne eblas io alia.
HILDE
Li grimpas supren, supren. Baldaux li estos tute supre.
SINJORINO SOLNESS
Ho, mi mortos pro timo. Mi ne eltenas la vidon!
DOKTORO HERDAL
Do ne rigardu lin, vi.
HILDE
Jen li staras sur la plej superaj tabuloj! Tute supre!
DOKTORO HERDAL
Neniu movu sin! Cxu vi auxdas!
HILDE
(gxojas en silenta gxuo) Fine! Fine! Nun mi denove vidas lin granda
kaj libera!
RAGNAR
(kvazaux senvocxa) Sed tio estas ja --
HILDE
Tia mi vidis lin dum la dek jaroj. Kiel memfide li staras! Tamen
terure ekscite. Rigardu lin! Nun li pendigas la florkronon sur la
turpinton!
RAGNAR
Estas kvazaux rigardi ion neeblan.
HILDE
Jes, _estas_ ja la _neebla_, tio, kion li nun faras! (kun
nedifinebla esprimo en la okuloj) Cxu vi vidas iun alian tie supre
cxe li?
RAGNAR
Estas neniu alia.
HILDE
Jes, estas iu kun kiu li kverelas.
RAGNAR
Vi eraras.
HILDE
Cxu vi ecx ne auxdas kanton en la aero?
RAGNAR
Devas esti la vento en la arbokronoj.
HILDE
_Mi_ auxdas kanton. Fortan kanton! (krias en sovagxa gxojo) Vidu,
vidu! Nun li svingas la cxapelon! Li salutas al ni sube! Ho, salutu
do supren al li. Cxar nun, nun estas finite! (tiras la blankan
sxalon for de la doktoro, svingas gxin kaj krias supren) Vivu la
konstruestro Solness!
DOKTORO HERDAL
Ne faru! Ne faru! Pro Dio --!
(La _sinjorinoj_ sur la verando svingas posxtukojn kaj oni huraas
malsupre en la strato. Subite mutigxas, kaj la homamaso transsxaltas
al krio de teruro. Homa korpo kune kun tabuloj kaj pecoj de lignajxo
vidigxas inter la arboj fali malsupren.)
SINJORINO SOLNESS KAJ LA SINJORINOJ
(samtempe) Li falas!
(_Sinjorino Solness_ sxanceligxas, faletas senforta malantauxen kaj
kaptigxas de la sinjorinoj sub krioj kaj konfuzo.)
(La homamaso sur la strato rompas la barilon kaj sturmas en la
gxardenon. Ankaux _doktoro Herdal_ rapidas tien. Mallonga pauxzo)
HILDE
(fikse rigardas supren kaj diras kvazaux sxtonigxinta) _Mia_
konstruestro.
RAGNAR
(apogas sin treme al la balustrado) Li certe estas frakasita.
Mortigita surloke.
UNU EL LA SINJORINOJ
(dum oni portas _sinjorinon Solness_ en la domon) Kuru al la
doktoro --
RAGNAR
Mi ne povas movi piedon --
ALIA SINJORINO
Voku do iun tie sube!
RAGNAR
(provas voki) Kiel estas? Cxu li vivas?
VOCxO
(el la gxardeno) Konstruestro Solness estas morta!
ALIAJ VOCxOJ
(pli proksime) La tuta kapo frakasita. -- Li falis rekte en la
sxtonejon.
HILDE
(turnas sin al Ragnar kaj diras silente) Nun mi ne plu vidas lin tie
supre.
RAGNAR
Terure. Li tamen ne kapablis.
HILDE
(kvazaux en silenta, freneza triumfo) Sed tute al la supro li
atingis. Kaj mi auxdis harpoj en la aero. (Sxi svingas la sxalon
supren kaj krias en sovagxa ardo) Mia, -- mia konstruestro!
End of the Project Gutenberg EBook of Konstruestro Solness, by Henrik Ibsen
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK KONSTRUESTRO SOLNESS ***
***** This file should be named 19858.txt or 19858.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.org/1/9/8/5/19858/
Produced by Andrew Sly
Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties. Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research. They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.
*** START: FULL LICENSE ***
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.org/license).
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States. If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed. Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
a constant state of change. If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges. If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
has agreed to donate royalties under this paragraph to the
Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
must be paid within 60 days following each date on which you
prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
address specified in Section 4, "Information about donations to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days
of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation. The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund. If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations. Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
gbnewby@pglaf.org
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
http://www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.